23

Urr / 2014

Liburutegiaren eguna 2014

Autorea:

Día de la biblioteca

Día de la biblioteca

Aurten, 2014an, urtero bezala Tabakalera, Koldo Mitxelena eta Donostiako Udal liburutegiek oso egitarau interesgarria prestatu dugu, liburutegien eguna ospatzeko. Antolatzaileetako batek egitarau interesgarria dela esateak gehiegitxo badirudi ere, iritzi horretakoa naiz, eta esan behar dut. 2010.urtean lankidetza bide bati ekin genion egun hau ospatzeko, eta gaur arte lortutakoa mugarri aipagarria dela uste dut.

Batek baino gehiagok post-aren irudia ikustean, Jorge Carriónen “Liburudendak” liburuaren azala, nahastu egin naizela pentsatuko du. Ezta gutxiago ere! Ez dago nahasketarik aurre hausnarketarik baizik.

Liburutegien egunean liburu saltzaileen berba entzun nahi dugu. Beraien iritziak nahi ditugu: zein harreman dute liburutegiekin?; Amazonen beldur al dira? Aukeratutako lanbide horretan damu dira? Beraien buruak saltzailetzat, merkataritzat al dituzte? Ala, Christopher Morleyk bere ” liburudenda sorgindua”n dioen bezala, adituak dira gizaki behar bakoitzari liburu egokiena aurkitzen?

Datorren 24ko, Etorkizunari begirada bat, liburudendak eta liburutegiak mahaingurura, Andoni Arantzategi, liburu saltzaileburua, konbidatu dugu. Aspaldidanik elkarrekin antolatzen dugu nazioarteko liburuaren eguna. Bera formakuntzaz zuzenbidean lizentziatua da, eta bokazioz liburu saltzailea. Bera da Donostiako Bergara kaleko liburudendaren arduraduna. Gure hiriko liburudenden errealitatea aurkeztuko digu; kultura-kontsumoaz jardungo dugu, halaber, pirateriaz , Elkarrren marketing ildoaz…

Donostian, bi liburudenda itxi berriak diren une honetan: Metrópolis eta Manterola, Zarautzeko Garoa Liburudenda Groseko Zabaleta kalean ireki dutela jakiteak itxaropenez betetzen gaitu. Garoak kultura egitarau aberatsa eskaintzen du: hitzaldiak, elkarrizketak, irakurketa klubak, antzerkia, kontziertoak…

Gurekin egongo da ere Imanol Agirre liburu saltzailea eta ameslaria, nahiz eta bera ere formakuntzaz zuzenbidean lizentziatua den.

Beste apostu interesgarria da Kaxilda liburudendak egin duena Amarako Arroka kalean. Darío Malventik liburudenda- jatetxe- kafetegi horren egitasmoak azalduko dizkigu. Darío Malventi filosofoa eta antropologian doktorea kooperatiba horren kide-sortzailea da. Pentsaera kritikoaren, nekazal ekologiaren, artearen eta ezagutzaren inguruko proiektuak bultzatzen ditu. Liburudenda horretan giza mugimenduekin eta kontrakulturarekin loturiko literatura aurki daiteke. Liburua objektu bezala.

Liburutegien ordezkari les oso bilbotar garrantzitsua izango dugu, Alhondiga mediatekako zuzendaria, Alasne Martín. Ikasketaz Historian lizentziatua da eta liburuzaina bokazioz. Alhondiga Euskadin erreferente bat da zenbait arrazoiengatik: eraikina bera, ordutegiak, literatura eta irakurketa programazioak gaindiezinak dira.

Alasnek liburutegien zentzuaz, etorkizunaz, ekonomia eta soziologia analisiez, eta liburudendekiko harremanaz arituko zaigu.

Mahainguruan eztabaida sortzea nahiko genuke; moderatzaile gisa Itziar Zubizarreta idazleak bere trebetasuna erakutsiko digu.

Atzo, hilaren 22an ikus-entzunezko bildumei buruz hitz egingo genuen, eta gaur 23an komikiez. Etortzera animatzen zaituztet.

24an Aieten ilustrazio tailerra emango da; Casares Tomasenen umeentzako antzerkia; Okendon eguerdiko 12:00etan kitarra kontzertua eta arratsaldean ipuin-kontalaria;  Lugaritzen arpa kontzertua eta ondoren ipuin-kontalaria eta azkenik Egian kontzertu barrokoa.

Liburutegiaren eguna gure lana aldarrikatzeko eguna da; gure taldeak zoriontzekoa; elkarrekin topo egitekoa eta, jakina, liburuez hitz egitekoa. Frankofiloa naizenez, poztu egin nau Nobel Saria Patrick Modianokirabazteak. Nire mesanotxean ” Villa Triste”” daukat. Dylan Thomasen eskaintza honekin hasten da: Qui es tu, toi,  voyeur d’ombres?”

Liburuak aholkatzea oso esker onekoa izaten da, beti ere, liburua aholkatuaren arimara iristeko gai bada

19

Ira / 2014

Jakinduria da boterea

Autorea:

El pensador de Rodin réplica en la Biblioteca Pública de Shangai Rodin Shangai liburutegiaren aurreanIMG-20140907-WA0012Sanghaiko Liburutegi publikoko hormetan Francis Baconen esaldi ospetsu bat dago:” Jakinduria da

boterea”. Hizkuntza askotan dago jasoa, euskaraz ez oraindik.

Hala ere, ez dut jakintzaz hitz egiteko asmorik, aholku bat ematekoa bai, aldiz. Noizbait Shangaira joateko aukera izanez gero, ez alde egin bertako liburutegia bisitatu gabe. Metroko 10. lineak zuzen eramaten zaitu bertara, izen bereko geltokia duelarik. Txinera jakin ezean ere metroz mugitzea hirian zehar, erraza da, dena ingelesez ere idatzia baitago. Metroa  garbia eta txukuna da, gainera merkea: hiru yuan ( 30 zentimo baino gutxiago)

Shanghai hiri ikusgarria da, New Yorken inbidiarik ez duena. Kontsezio Frantseseko kaleetan zehar ibili aurretik; Pudong aldeko etxeorratzetara igo baino lehen: World Financial Center, Jin Mao…; edota Yuhan Garden inguruko auzo zaharrean zeta erosi aurretik, joan zaitezte Liburutegia bisitatzera, merezi du. Bidaia gidatan ez dituzte liburutegien bisita aholkatzen,  bigarren mailakoak dira, beti ematen zaie garrantzia handiago museoei. Baina, ez al dira liburutegiak gaur egungo katedralak, tenploak, pagodak?

Igandea zen, abuztuaren 31, liburutegia jendez gainezka zegoen. Kafetegian te beltza hartu eta argazki batzuk egin nituen; ezin ditut guztiak post-ean erantsi, baina, behingoz uste dut irudiek hitzek baino balio handiagoa dutela. Zenbait gauza bereziki deigarri egin zitzaizkidan: egunean zehar mailegutzaren gora beherak ematen dituen panela; Shangaiko egunkari digitalizatuak , panel handi batzuetan, non edozeinek oso era errazean, unean bertan irakur dezakeen eguneko berriak eta azkenengo bi hilabetekoak ere; Konfuzioren eskultura jardinean; kutsu komunista duen liburudenda; liburutegiaren maketa; Rodinen “Pentsalaria” ren erreplika bat sarreran, Rodinek erabilitako bost igeltsu moldetatik sortua…besteak beste.

Liburutegiak, maketan ikus daiteke, zaindari bat bailitzan, 24 solairuko eta 348 oineko dorre bat dauka. Munduko liburutegi altuenetakoa da.

Liburutegiak jakinduriaren tenplu dira niretzat. Horregatik liburutegi horretan errepikatzen den aipua oso aproposa deritzot. Internet daukagunetik, gero eta gustukuagoak ditut liburutegiak espazio físiko diren heinean. Herrialde bat ezagutzeko liburutegietara joan behar da. Shangaikoa era guztietako jende anonimoz gainezka zegoen: irakurtzen, ikertzen, ikasten, erakustaldi bat bisitatzen, bakardadea usatzen, zerbait jaten, edota baita liburu bat erosten ere.

Liburuak Txinan modan daudela baiezta dezaket, liburutegitik atera ondoren, Kontzesio

Frantsesean zehar gindoazela, ezustean, Haur liburutegi bat topatu genuen, non ipuin jaialdi bat ospatzen baitzen. Pozarren, han ere sartu ginen. Haur eta gurasoz beteta zegoen! Argazkiren bat ere erantsi dut.

Jakinduriaz ez nintzela arituko eta hala izan da. Baina, bukatu aurretik El País-en, irailaren 6an, irakurri nuen artikulu bat aipatu nahi dut. Daniel Innerarityk ” jakinduriaren balio”az ari da, eta honela dio: ” Jakinduria, ezagutzaren gure gizartean, abiadura handiegiaz industrializatu da. Beste ondasun bat baino ez da.”

Zalantzarik gabe, Unibertsitateaz gain, non jakinduria berritu, berpiztu eta hausnarketa gai izan behar baituen, liburutegiak bete behar du formakuntza lana gizakiaren bizi osoan zehar. Liburutegietan dago jakinduria eta ezagutza hiritar guztien eskura. Eskola garaia eta Unibertsitate garaia amaitu ondoren, liburutegiak baino, ez du eskaintzen formakuntzarako aukera berdintasunean edonorentzat. Horregatik da hain garrantzitsua ondo hornitutako liburutegiak izatea, eremu eta ordutegi zabalekin, jai egunetan zabalik egongo direnak

Shangai Liburutegi publikoaren maketaMailegu datak pantailan Shangai liburutegi publikoanSaber es poderShangai Liburutegi publikoaIMG-20140907-WA0021Ipuin Kontaketaren festibala ShangainenIMG-20140831-WA0002Shangai Liburutegi publikoaPeriódicos digitalizados en la Biblioteca pública de ShangaiaBiblioteca Infantil de ShangaiBiblioteca Infantil de Shngai en al Concesión FrancesaShangai Liburutegiko jardina eta Confucioren  IMG-20140907-WA0020

30

Uzt / 2014

Zer dakigu Suomiko udal liburutegiei buruz?

Autorea:

Kathya Shhkylar en la Biblioteca Duque de Mandas

Kathya Shkylar, Entresse-ko liburuzaina, gure artean egon da bi hilabetez, martxotik ekainera. Liburutegi hori Espoo hirian dago, eta Finlandia HELMET liburutegi sarekoa da.

Kathyak, Grundtvig lifelong learning, visist and exchanges,( bizitza osorako formakuntza programa: bisitaldiak eta elkartrukeak) , diru laguntza eskatu zuen. Nik ez nuen horren berri, lotura bidaltzen dizuet, agian ingelesez ondo dakien batek interesa izango duelakoan, beti izaten baita aberasgarri bidaiatzea kanpoko errealitateak ezagutuz.
Hemen ibili den bitartean gure liburutegi guztiak ezagutu ditu: Koldo Mitxelenan egon da; Tabakalerako mediateka Arantza Mariskal zuzendariarekin; gure lan egiteko modua ezagutu du; eta, jakina bi hitzaldi eskeini dizkigu, bat beraien liburutegiari buruzkoa eta HELMET sareari buruzkoa, eta bestea, on-line zerbitzuaren funtzionamenduari buruz .

Azaletik, gehiegi sakondu du gabe, arituko naiz post honetan Finlandiako lan egiteko eraz gogoratzen ditudan zenbait zertzelada aipatuz. Informazioa osatu dut Parisen erosi nuen liburutik ateratakoarekin. Liburu horrek izena du: “ Les bibliothèques en Europe. organisation, projets  et perspectives”. Argitaletxea “Cercle de la librarie” Atal oso bat Eskandinabiako liburutegiei eskeintzen dio.

HELMET sarea

Helmet sarea, finlandieraz helmet hitzak perla esan nahi du. Helsinkiko metropoli gunean dago. Sare hori, zifratan: 900 langile, 17 milioi mailegu urtean, 16.5 milioi bisitari, horietatik 8,1 birtualak, eta 3.4 milioi dokumentu. Edozeinek daki zifrak biztanleriarekin lotu behar direla, bada, Finlandiak 2011n 5.4 milioi biztanle zituen. Ondorioz, datuen arabera, argi dago Finlandian liburutegiak izugarri erabiltzen direla.

Lehenago esan dudan bezala, Kathyak une honetan Espoon dagoen Entresse liburutegian egiten du lan. Une honetan diot, langileria mugikorra baita. Espook 260.000 biztanle ditu, oso herri hedatua da, distantziak handiak. Kathyak zioenez oso desberdina da lan egiteko era Espoon edo Helsinkin. Espoo logela-hiria omen da, ez du ez erdigunerik, ezta alde zaharrik ere.

Sarea, hamabost liburutegiz, bi liburu-busez eta lau liburu-txirrindaz osaturik dago. Kathya liburu-txirrindaz arduratzen da. Zerbitzu hori eguraldiaren araberakoa da. Zerbitzu hori berria da, joan den urtean zabaldu zen. Maileguak IPADen bitartez egiten dira.

Zerbitzuen marketina oso garrantzitsua da, Kathyak hain zuzen, marketin ikasketak ditu. Liburutegia hondartzara, parkera…eramaten dute, eta zerbitzu guztiak ondo azaltzen dituzte; marketin handia egiten da.

Entresse liburutegia merkatal gune batean dago kokatua. Hogeita bat langile dira behin betikoak; bertan jan daiteke; jarduera eta internet ikastaro guztiak bertako langileek ematen dituzte. Guztiek denetik egiten dute, nahiz eta badagoen nolabaiteko espezializazioa zenbait arlotan. Praktiketako langileak ere izaten dituzte.
Langileek jantzi berezia eramaten dute. Azken hori aipatzen dizuet, Donostia Kulturan antzeko zerbait proposatu zelako, eta hain txarra izan zen harrera, non txaleko bat eramatea ere, langileak ezagutarazteko, ez baitzen onartu.

Bi dira hizkuntza ofizialak, finlandiera eta suediera. Kathya errusiar jatorrikoa da, eta biak Hitz egiten ditu.
Espooko biztanleriaren %81ek ohiko du liburutegira joatea. %92ren arabera liburutegiak ongi antolatuak daude; %2k kontrako iritzia du. Zer esan dezakegu datu horiei buruz?
On-line zerbitzuak.

Kathyari on-line zerbitzuari buruz bigarren hitzaldi bat emateko eskatu genion. Berak esan zigun ez zela horretan aditua. Horregatik, bidali dizkigu zerbitzu horietaz arduratzen direnen helbideak. Oporretatik itzultzean harremanetan jartzeko asmoa dut.

Zerbitzu birtualak, berez, HELMET sare osoarentzat dira. Streaming moduan egin dezakezu kontsulta zenbait kasutan, beste batzuetan, berriz liburuak, filmak, hizkuntza ikastaroak, aldizkariak edota musika maileguan eraman ditzakezu.

Gaiaren arabera, bideoak, musika…, plataforma bat edo bestea erabiltzen dute. Kathyak, Ellislibrary, Overdrive, Press Display, Zinio, Epress, Naxos Music…aipatu zituen. Maiz aldatzen omen dituzte zerbitzu birtualen kontratu eta hornitzaileak.

Erabilera handia daukate plataformak. Joan den urtean 339.000 on-line mailegu egin ziren, eta 8,1 milioi bisitari web birtualean.
Lotura eransten dizuet, nahiko argia delako eta zerbitzu guztiak biltzen dituelako. Erabiltzaileen formakuntza zuen garrantzia azpimarratu zuen, eta era berean, nabarmendu zuzeneko zerbitzuko erabiltzaileek eta birtualekoek ez zutela profil bera.

Finantzaketa eta arkitektura

Finlandian liburutegi publikoak oinarrizko udal zerbitzutzat hartzen dira. Ondorioz, haien finantzaketa Estatuaren eta udaletxearen artean banatzen da: %40 / %60, hurrenkera horretan. Euskadin, aldiz, Jaurlaritzaren emana %10 da, Donostiako kasuan,  eta udaletxearena %90. Dena den, ehunekoak aldatuko dira liburu elektronikoen mailegua
jartzerakoan.

Iparraldeko Europako liburutegien arkitekturak arreta erakartzen du. Oso egungoa eta funtzionala da. Finlandian beti aipatzen dute eredu moduan Tampereko liburutegia, txori handi bat irudikatzen du. Liburutegiak Meltso izena du eta ospe handiko arkitekto batek egin zuen: Reima Pietila. Lurralde horietan liburutegiei garrantzia handia ematen zaie, jakinduriaren tenplu baitira, eta horregatik sona handiko arkitektoek eraiki ohi dituzte.

Kathyaren egonaldiak begiak ireki dizkigu. Zein gutxi dakigun, nik bederen, beste liburutegiei buruz eta oro har beste lurraldeen historia eta kulturari buruz konturatzen gara.

Finlandiako liburutegiei buruz zertzelada hauek amaitzeko, Ilka Makinen XX. Mendeko Finlandiako liburutegien bibliografia aholkatu behar dizuet.

26

Eka / 2014

Irakurketa isilekoa da

Autorea:

La lectura es secreto 001Donostian uztailean ospatzen den liburu eta diska azokaren bezperatan, udararen
bezperatan… irakurtzeko garaian… Kaxilda liburu dendaren erakusleihoan, “Irakurketa isilekoa da” liburua aurkitu dut.

Izenburuak jakinmina piztu dit; Rosa Chacelen, egilearen irudiak azalean liluratu nau. Sartu eta liburua erosi dut, jakiteko eta zuei kontatzeko, zertaz ari den Rosa Chacel idazle ospetsua, irakurketa isilekoa dela dioenean.

Liburua artikulu bilduma bat da. Liburu berriak, idazle ospetsuei buruzko saiakerak: Baudelaire, Juan Gil Albert, Octavio Paz, Racine, José Donoso, Julián Marías, Ortega y Gasset…eta hitzaldiak biltzen ditu.

Irakurketa isilekoa da eta munduko feria.

Rosa Chacelek artikulu hau 1985ean argitaratu zuen. Liburu azokak, liburuak erostea-ez erostea, zinemaren eta telebistaren abantailak idatzizko hitzaren aldean…ditu mintzagai.

Orduko kezka horiek indarrean jarraitzen dute gaur egun, baina, mehatxua ez da zinema, esta telebista ere, tsunami digitala baizik. Irakurlegarenoi kezkatzen duguna da jendeak hain gutxi irakurtzea. Ez al da ba egia, Azorinek dioena? Hau da, “ Irakurtzea bizitzea da, eta ez dago benetako bizitzarik libururik gabe” Baina, 2014an, errealitatea bestelakoa da, ba omen dago benetako bizitzarik libururik gabe.

Rosa Chacelen ustez, liburuek balio handia dute, hobeto esanda liburuak. Jende guztiak daki liburuak zer diren. Haien garrantzia erakusten dute antolatu ohi diren azoka inportante horiek. Diru asko mugitzen da bertan, autoreak eta editoreak biltzen dira; zuek, bertaratzen zaretenak ere, denbora eta arreta eskeintzen dizkiozue liburu azokei. Beraz, ez dut horretaz hitz egingo, nik liburua bera hartuko dut hizbide, edozein liburu, liburu guztiak, liburu bakarra: une honetan esku artean duzuna”

Gure gaur egungo gizartean, irakurketa mota berriak ditugun honetan: sarean, partekatua, irakurketa klubak, aholku blogak (Lecturalia, Entrelectores, etab)… Esaldi horrek, “irarkuketa isilpekoa da”, adierazten du irakurketa ere beste zerbait dela: bakardadea, hurbiltasuna, lasaitasuna… Rosak dio “ Liburua , irakurketa isilekoa da. Liburuak berehalakoan eskaintzen digu bere edukia, eta gure buru barruan eragiten du, irudimenaren indarra piztuz. Buruan dagoen guztia zentzumenen bidez iristen zaigu. Zenbat eta jakintza handiago orduan eta irudimen handiago

Liburu azokak.
Liburu azoken zeregina liburuak ibiltariaren eskura jartzea da. Duela mende bat ekin zitzaion antolatzeari. Kaleetan zehar, liburu zahar eta berrien standen artean paseatzen dugularik, bukinistek deitzen dizute. Jarraitzen dugu betiko eztabaidetan:zenbat irakurtzen den, zer den irakurtzea… Liburuak erosi ala mailegatu… Alferrik ari gara! Benetako irakurleek bietatik egiten dute.

Udan sartu berriak garelarik, jarraitu Rosa Chacelen aholkua “Liburu asko erosi bai, baina erositako liburu horietatik, mesedez batzuk sakonki irakurri.. Irakur itzazue bakarrik zuentzat idatziak bailira bezala, zeren benetako idazlearen idazlumaren jomuga zuek zarete”

Bukatzeko, Donostia Kulturako webean duzu aurtengo irakurtzeko udako liburu gida, euskarri digitalean. Hitzaurrean, Félix de Azuaren hitzak jarri ditugu: Nik ez dakit zein Eleberri diren onak eta zein txarrak. Nire ustez, hori Denborak baino ez daki, hura baita esaten duena orain hau, bihar hori”

Liburuzainek ez zaituztegu inoiz aukera batera edo bestera behartuko guk gure liburutegiak eskeintzen dizkizuegu, udan ere irekita dituzue.

30

Mai / 2014

Concha Chaos gogoan

Autorea:

Concha Chaos bibliotecaria en la biblioteca de la Plaza de la Constitución San sebastián

Concha Chaos liburutegiko gure lankidea joan den maiatzaren 8an, ostegunez, zendu zen, eta liburutegiei eta liburuzainei buruzko blog honen bidez labur-labur oroitu nahi dut, bere ibilbide profesionalaren hainbat zertzelada emanez.

Niri dagokidanez, elkarrekin lan egin genuen, harekin ikasi nuen eta, azken urteotan, erretiroa hartu aurretik, zuzendaritzaren ardura hartu nuenean beti izan nuen bere babesa.

Nire belaunaldiko donostiar askok gogoan dute Konstituzio plazako eraikineko hirugarren solairuan, bertan kokatzen baitzen haur liburutegia 70eko hamarkadan sortu zenetik 1994. urtera arte, egungo egoitzara aldatu arte.

Irakurle horiek gogoan izango dute Tintin, Mortadelo…eta abarrez isiltasunean gozatzen zutela “Conchitaren” begiradapean.

Hiritar Merezimenduaren Domina jaso zuen 2007. urtean. Liburuzainen talde osoa izan zuen gogoan eskerrak emateko hitzaldian, eta, jakina, baita Ramon Etxezarreta ere, berak liburutegi publiko donostiarrengan sinetsi zuelako eta sustatu eta babesa eman zielako.

Zaila da haur liburutegiei eskainitako bizitza lerro gutxi batzuetan laburbiltzea, baina honako hau galde diezaiokegu gure buruari: zergatik eman zioten merezimenduaren domina liburuzain bati?

Eta zera erantzungo dut: langile bikaina izateagatik, haur liburutegien sorreran aitzindari izateagatik, haur sailetan haurtxotekak sortzeagatik, haur eta gazteentzako euskal liburuen dokumentazio gune bat sortzeagatik, Iñigo Sanz de Ormazabalekin eta Susana Sotorekin batera Gipuzkoako liburuzainen eta dokumentalisten elkartea eratzeagatik, eskola liburutegiak bultzatzeagatik eta haur literaturan espezialista izateagatik.

Behinola : haur eta gazte literatura aldizkariaren 14. alean Haur liburutegiak askatasungune izatea aldarrikatzen du eta liburuzainei buruz honela dio: “Haur liburuzainak gaitasun eta ezaugarri jakin batzuk izan behar ditu, bere lankideek izan behar ez dituztenak”

Unibertsitateko ikasketak amaituta, donostiako udal liburutegira jo zuen eta Juan Bautista Olaetxea Labaien zuzendariarekin elkarrizketatu zen, liburutegi batean lan egitea gustatutako litzaiokeela esanez. Praktiketan hasi zen; ondoren, haur saileko liburuzain lanpostua eskuratu zuen eta bertan jardun zuen erretiroa hartu arte.

1997an, “Educación y biblioteca” aldizkariaren 85. alean, elkarrizketa egin zioten “En primera persona” atalean. Gehien atsegin zuena irakurtzea zela adierazi zuen, eta bokazioa gerora iritsi zitzaiola. “Oso argi nuen liburuak atsegin nituela eta liburuekin lotutako zerbaitetan jardun nahi nuela. Ondoren iritsi zen ezezagun hura. Bat-batean, nire buruari esan nion: hara, hau hemen zegoen eta ohartu ere ez nintzen egin”.

Gomendatzen zituen haurrentzako liburuak aurretik irakurtzen zituen beti. Guztiak irakurtzen zituen. Haurrentzako liburuen ilustrazio artean espezialista aparta zen, bai eta Espainiako eta atzerriko haur literaturan ere, eta, jakina, “haurrentzako euskarazko liburua” jaso eta babesteaz arduratu zen.

Berriz diot, profesional bikaina eta langile aparta izateagatik jaso zuen merezimenduaren domina. Harekin lan egiteko zortea izan genuenok, badakigu gaur egungo liburutegi donostiarrek asko zor diogula.

31

Mar / 2014

Liburutegiak lagun

Autorea:

Bidalketa honetan lurralde eta nazioen liburutegien arteko harreman eta proiektuei buruz arituko naiz: liburutegien arteko senidetzeak, liburutegietako langileen egonaldiak atzerrian… etab. Beste liburutegietan nola egiten duten lan jakitea eta halaber egitarau eta proiektu bateratuak egitea oso aberasgarria izan daiteke.

Hau guztia, hilabete honetan egin diren hiru jardueren harira dator.

Lehenengoa izan da Iparraldeko liburuzainen bisitaldia Donostiako Haur liburutegi Nagusira.

Bigarrena, gure liburutegi sareko bi liburutegien senidetzea. Hain zuzen Intxaurrondo, Amara( Ernest Lluch) eta Taradelleko liburutegien arteko senidetzea.

Eta, azkenik, liburutegi nagusian burutuko den egonaldi profesionala, martxoaren 17tik ekaina bitartean. Ekateryna Shkyler etorri da,
Finlandiako Entresse Librarykoa da. Azken horretaz, hurrengo bidalketa batean
arituko naiz.

Iparraldeko liburuzainen bisitaldia.
Martxoaren 6an, Iparraldeko liburuzain talde batek egin zigun bisita. Maia Etchandyren bitartez adostu zen, bera baita Euskal Kultura Erakundearen eta bertako elkarte eta taldeen arteko bitartekaria. Besteak beste, Baionako Mediatekakoak, Miarritzekoak, Donibane Garazikoak, Uztaritzekoak eta Pauekoak etorri ziren.

Elena Oregi lankideak, Haur liburutegi Nagusiko arduradunak, egin zien harrera euskaraz eta frantsesez; Maia Etchandyk eta nik neuk ere laguntzen saiatu ginen.

Zuetako gehiengoarentzat Ustaritzeko Euskal Kultura Erakundea erabat ezezaguna izango delakoan, zertan aritzen diren gogoaraztea egokia deritzot. 1990ean sortu zen euskara eta euskal kulturaren alde jarduteko xedeaz, eta zenbait erakunde publikoen laguntzaz: Frantziar Komunikabide eta Kultura Ministerioa,  Akitaniako Eskualde Kontseilua, eta euskal kulturaren aldeko udalen bilkura ( Iparraldeko 146 udal), eta azkenik, Eusko Jaurlaritza.

Haien helburuetako bat da euskal kultura bultzatzea eta zabaltzea. Horrela, euskal kultura zabaltze eta hedatzearen alde lan egiten dute, sormen lana indartuz.

Iparraldean euskal kultura indartzen duten Mediateka garrantzitsuak daude, eta haiekiko harremana suspertzea beti interesgarria iruditu zaigu. Haiengana joateko asmoa dugu.

Liburutegitik liburutegira, herrialdetik herrialdera proiektua.

Eva Leuco Sánchez, Taradelleko Antoni Pladevall i Font Liburutegiko arduradunak,  proiektu horretan parte hartzeko proposamena eskaini zigun urtea hasieran.

2011n ekin zioten proiektu horri, beste herrialdeetako egoera ezagutzeko, eta era berean liburutegien bidaia, xendazaletasuna eta mendizaletasun arloa bultzatzeko.

Joan den urteetan senidetze proiektua Eskozia (2011 urtea), Proventza (2012. urtea) eta Portugali (2013 urtea) eskaini diote.
Proiektua xumea da. Martxoa eta urria bitartean, proiektuan parte hartzen duten liburutegiek aukeratutako kulturari jardunaldiren bat eskaintzen diote. Liburutegiaren aurrekontu eta denborarekin bat egiten du. Amara eta Intxaurrondoko liburutegiak dagoeneko horretan ari dira.

Adibide gisa, Intxaurrondo Liburutegiak apirilean,Ibiltarien astean“, irakurketa gida egingo du. Kataluniako xendazaletasuna eta mendizaletasunaren liburuak aukeratuz. Urriko literatur solasaldian “Enrique Vila Matas”  kataluniako idazlea irakurriko dute.

Amarako Liburutegiak, “Narratzaileen txokoan Kataluniako ipuinak kontatuko dituzte. Literatur solasaldian Juan Marsé-ren “Ametsen kaligrafia” liburua irakurriko dute eta Salvador Espriu poeta katalana ere gogoan izango dute.

Liburutegien arteko elkar laguntza ohikoa eta betikoa da, eta argi dugu asko ikasten dela besteena ezagutzeko bidaiengan, eta langileen arteko harremanen bide. Besteren batean ere aipatu dut: birtualak zuzena balioesten du. Ez dago erkatzerik gizakien arteko harreman zuzena, birtualarekin. Nire belaunaldikoek, bederen, hala sentitzen dugu. Kataluniako gure kideak irailean etortzeko asmoa dute.

 

 

 

 

 

 

 

 

28

Ots / 2014

Zentsura eta liburutegiak. Gai tabua ote?

Autorea:

Zebtsura eta liburutegiak XX. mendeanJoan den urtean, 2013an, irakurritako bi berrik, bata Irunea eta Barañaingo liburutegien zentsuraz, eta bestea Guadalajarako liburutegi publikoarenaz,  gogorarazi zidaten Marie Kuhlmanen liburu bikaina,” Liburutegiak eta zentsura XX. mendean”.
Libururua bi ikerketaz osatzen da: lehenengoa, Nelly Kuntzmannena, Lehen hezkuntza eta zentsura 1880-1945″; eta bigarrena, Hélène Bellourena, Ameriketako Estatu Batuetako liburutegien zentsura, 1959-1985″.

Liburuan gogorarazten da frantziar liburutegiei buruzko zentsura ez dela aztertu. Zentsura hitzak ia guztiak aztoratzen ditu. Bakarrik onartzen da totalitarismoez ari garenean, hau da, nazismoa, liburuen erreketa, estalinismoa… Beste edozein egoeratan tabua da.

Horregatik liburu horretan hitzaren adiera zabala azpimarratu nahi da. Liburutegi guztiek eskaintzen dituzten liburuak, unean indarrean dagoen Legearen araberakoa izango da. Halaber, edozein kultura erakundek daki aukeraketa egiten duen heinean, zerbait aukeratuz eta beste zerbait baztertuz, nolabaiteko zentsura  ezartzen ari dela, edota leunago deritzo badugu “aukeraketa” bat behartzen.

Edozein eratako ( eskuineko, zentroko, ezkerreko) botere politikok erabil dezakeen zentsura, hau da, aginte administratiboek ezartzen duten zenbait dokumentuen debekua, arrazoi moral, politiko, ideologiko, kultural edota erlijioso direlarik, hitz egiten du, Marie Kuhlmanek liburuan, baina baita XX. mendean liburutegietan, liburuzainek fondoak aukeratzekotan dituzten irizpideen aldaketaz.

Aurrekontuak berak nahi duguna ezin erostea dakargu, aukeratu behar baitugu.
Hain erabilia den kalitatearen irizpidea ere aldakorra da. Literatur generoak, ilustrazio kopurua, lanaren balio zientifikoa, egilea, irakurlea… Horiek ere aintzat hartzekoak dira.

XX. mendearen erdialdean eta bukaeran, mailegutzan arrakasta izaten zuten liburuak erosten ziren, batez ere. Liburutegi publikoek edo herritarren liburutegiek, erudizio liburuen ordez, maizago jotzen zuten bestsellera  erostera.

Liburuzain askok sufritu zuten aukeraketa horrekin, gure lanbidearen DNAan baitzegoen literatura ona aukeratzearen helburu hezitzailea. Gaur egun, gehiegi jotzen ote dugu bestsellerretara? Literatura klasikoa ere aholkatzen al da? Salduenen artean ez dauden liburuak gomendatzen al ditugu? Liburuzainek euren buruari autozentsura inkontzientea egiten al diote?

Beraz, kalitatearen irizpidea aldakorra da; irakurlea ere; eta, erne! Irakurleak ere nolabaiteko presioa egiten du. Horregatik, erosten denean orekatua izateko ezagutza handia behar da; eta are gehiago gaur egungo egoera dela eta, baliabide falta erabiltzen baita aitzakia moduan zen baita aukeraketaren arrazoiak zuritzeko.
Zer erosi? Debatea puri-purian eta biziki interesgarria.

Liburu debekatuak?

Historian zehar, gaur egun inork irakurtzen ez duen zenbait liburuk, debekatuak izan ziren. Frantziako literaturan, esaterako, ohore hori izan zuten: Choderlos de Laclos-en ” Lagun arriskutsuak”, eta André Gide-n “Corydon“, bertan autoreak homosexualitatearen ohikotasuna frogatu nahi baitu. Saderen liburuak ere, noski, debekatuak izan ziren.

Algeriako gerra garaian, eskuin joerako alkateek independentziaren alde lerratzen ziren autore edota liburuak debekatzen zituzten.

Aulki Gorenak debeekatuak zituen liburuen Index katalogoa, XVI. mendekoa, indarrean egon zen Frantzian 1966ra arte. Bertan Voltaire, Stendhal, Jules Michelet, Balzac, Víctor Hugo,  eta Jean Paul Sartreren lanak debekatzen ziren, besteak beste.

Bigarren mundu gerra garaian, zentsurak gailurra jo zuen. Liburu debekatuen zerrendak Otto Zerrenda du izena, Otto Baetz germaniar enbaxadorearengatik. Zerrenda horietan, besteak beste, autore hauek aurki genitzake: Thomas Mann, Vicki Baum, Stefan Zweig…eta, jakina, judutar jatorrizko germaniarrak, Kafka adibidez, eta frantsesak: Julien Benda, Malraux, Romain Rolland, Simenon, etab.

Baina liburu debekatuen zerrenda luzea da. Duela gutxi, 2013an argitaratu zen “Liburu debekatuen historia laburra”  Werner Fuld-ek idatzia. Kuriositatea baldin badaukazue udal liburutegietan eskuragarri dago.

Eta zentsura gaur egun?

Hasieran esan dut : XXI. mendeko bi albistek eraman naute XX. mendera. Bidalketa hau irakurtzen duen edonor, zentsura gainditu dugun ikasgaia delakoan egon daiteke. Hala bada, agian, baikorregia da.
Gure lanbidean kode deontologiko edo etikoak oso argiak, zehatzak eta zorrotzak dira. Gogorarazten digute kudeatzen ditugun fondo dokumentalek aniztasun kulturala eta ideologikoa islatu behar dutela, eta legalki baino ez, eskuratutako baliabideak izan behar dutela.

Dena den, hor daude lehen aipaturiko kasuak: Guadalajara, Iruñea eta Bañarain. Presioak egon badaudela, adierazten dute. Liburutegien menpekotasuna botere politikoekiko, eta erakunde leialtasuna, eztabaida gaiak direla erakusten dute.

Iwetel zerrendan irakurri dut batzuek euren buruei galdetzen dietela: Non dago banakakoaren kontzientziaren askatasunaren eta erakundeekiko leialtasunaren arteko muga?

Marie Kuhlmannek dioenez zentsura ez da amaitu. 242 orrialdean bere etorkizunaz jarduten du, eta dio: ” Zentsura araua da, askatasuna salbuespena; zentsura ez da pasadizo bat, edo zibilizazioaren iraganeko pasarte bat…”

Zuen txanda.

29

Urt / 2014

Euskadiko artxibo eta liburutegiak. Elkarlanean jardungo dugu?

Autorea:

Uniendo fuerzas, archivos y bibliotecasLankidetza hitzak berak mesfidantza sortzen didan arren, “Indarrak batzen. Artxibo eta liburutegiak elkarlanean herritarren zerbitzura “ izeneko jardunaldi batean parte hartuz hasi dut nire lan-urtea. Bilbon burutu da, urtarrilaren 15ean, Euskadiko artxibozain, dokumentalista eta liburuzainen Elkarteak antolatua.

Uniendo fuerzas, archivos, bibliotecas y museosHelburua zen, gizartearen eta hiritarren beharrei erantzunez, ekonomikoki sustengarria den zenbait lankidetza ereduri buruz  hausnarketa egitea. Helburu  handinahiki deritzot, kontuan hartzen badugu, Euskadiko liburutegien 2007/11 Legearen arabera lankidetza duela ardatz Euskadiko liburutegien antolaketak, eta ez gaudela batere antolatuak… Honela dio:

Legeak egituraren oinarri gisa lankidetza printzipioa ezartzen du” “Euskadiko liburutegi sareak, lankidetza harremanak direla medio liburutegi zerbitzu egokia eskaini behar duen erakunde multzoa izan behar du.”

Gehiegikeriatan erori gabe, lasai asko esan dezakegu, liburutegi publikoen eta Alduendien liburutegien arteko lankidetza borondate kontu hutsa baino ez dela; legeak ez du ezertara behartzen.
Hori horrela bada liburutegien artean, artxibo eta liburutegien arteko lankidetzan sinistea, fede kontua da; hots, mirarietan sisnistea da.

JARDUNALDIA

Nire zalantzak, hogei  lan urtetan elikatuak…, alde batera utzita, jardunaldia oso interesgarria eta ondo antolatua izan zela esan behar dut. ALDEE zoriondu behar dut, artxibozainekin eta liburuzainekin antolatzea zerbait zaila baita. Diru eskasiak elkarlanera bultzatuko al gaitu?

Zenbait eredu aipatu zituzten: Canadan, Portugalen… Euskadiko Liburutegien egoera ere aipatu zen… Dauden ereduak apurtzeaz hitz egin zen, arauen beharrez, aurreiritziak apurtzeaz, teknologia berrietan formakuntzaz, profesionalen ausardiaren beharra ..

Azpimarragarriak

Josean Muñozek, Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailburuordeak, Euskadiko Artxibo Nazional berriaz hitz egin zigun ( bertan ginen). Bilboko erdigunean dago, eta hiritarrentzat irekia izango delako asmoa dute. Artxiboek ez dute bakarrik izan behar profesionalen erabilerarako. Kultura Ondareak hiritar guztien eskura egon behar du.

Eusko Jaurlaritzak artxiboen legearen aldeko apostuaz, liburutegi sareak bateratzeaz eta ondarea herriaren eskura jartzeaz ere hitz egin zuen

Gloria Pérez Salmeronek azpimarratu zuen Liburutegi Nazionalaz ari garenean ez gaituela eraikinak kezkatu behar, bete beharko lituzkeen zerbitzu eta  funtzioak baizik. Antolaketa egitura berria aztertu beharko genukeela dio; ideiak berrikusi eta eguneratu. Hitzarmen eta arauen beharra aipatu zuen: politikariak lau urtean behin aldatzen dira, egitasmoek eta arauek idatziz jasota behar dute. Administrazioa gara.
Pedro Penteadok Portugalen esperientzia azaldu zigun. Eredua ondo aukeratzeak, planifikatzeak eta baliabide ekonomikoek duten garrantzia azpimarratu zuen. Artxibozainak  liburuzainek bereganatu beldur omen daude; eredurik eta baliabiderik izan ezean, lankidetzak kale egiten du. Hainbatetan Canadako lankidetza eredua aipatu zuen.

Julio Cerdaren parte hartzea filosofikoagoa izan zen. Berezitasuna eta desberdintasunaren beharrak eskaintza egiterakoan, aipatu zituen; halaber, artxiboen gardentasunenaz eta funtzionalitateaz demokraziaren berme izatekotan.

Ciro Lluecak, azkenik, bere lan bizitzaren errepasu bat egin zuen: udal artxiboetan, liburutegietan, Catalunyako Liburutegian, PADICAT proiektuan, gaur egun Filmotekan…lanpostu anitzetan ibilia da. Berak, eredu hibridoak artxibo eta liburutegien artean proposatu zituen. Zergatik ez elkartu Liburutegi eta Artxibo Nazionalak? Benetako eragozpena, bere ustez, arrazoi pertsonaletan datza. Bulegoetatik atera behar omen dugu.
Anabel Barroso,  Aldeeko ordezkariak amaiera eman zion ekitaldeari ondorioak bilduz eta lanean jarraitzeko asmoa adieraziz.
Moderatzaile gisa Antena 3ko Artxiboko Eugenio López de Quintana izan genuen.

Lankidetza, buruzagitzarako,  lan egiteko eta hausnartzeko era bat da. Eta gu lurralde bezala, ez gaude era horretara ohituak; errazago eta erosoago baita bakarkako lana. Lankidetzak akordidoak eta hitzarmenak behar ditu, bestela ez dago lankidetzarik.  Formula juridiko berriak aztertu eta Gloria Perezek esan zuen ausartak izateko, ez egoteko ixilik.

Bukatzeko, bertan aipatu ez zuten arren, nik Finlandiako, liburutegi nazionalaren eredua gustokoa dut. FINNAk,  Finlandiako artxibo, liburutegi eta museoen altxorrak biltzen ditu. 2012an sortu zen. Liburutegi Nazionalak, kode irekiko OPEN source software batean izan behar zuela oinarri zioen,  VUFIND hain zuzen ere. Ezaguna da guretzat, horixe erabiltzen baitugu, gure liburutegi sarean.

 

30

Abe / 2013

Literatur fetitxismoa, literatur bidaiak

Autorea:

Aurtengo azkenengo bidalketa honetan, “Liburutegitik itsasoratu” liburua aholkatu nahi dizuet. Oso liburu entretenigarria da; eta bertan, literaturarekin lotura izan dezaketen: hiri, etxe, bidaia, hotel edota kanposantu aipatzen dira. Hau da, liburu edo idazle ezagunekin lotura duten leku edo gertaerak. Adibidez, Parisera bidaiatu duen edonork daki zenbat kultur jende ospetsu dagoen
lurperatua Père Lachaise hilerrian: Proust, Gérard de Nerval, Chopin, Sara Bernhardt, Balzac, Colette….

Liburutegi eta liburudendak ere izaten dira santutegiak, erromese eta bidaiarien jomuga. Londresera joan garen gehienok, liburuzainak ez izan arren, sartu gara noizbait Britaniar Museoko Irakurketa Aretoan; han ikasi baitzuten hainbat pertsonaia esanguratsu: Marx, Lenin, Gandhi, Kipling… Baina, urrutira joan gabe, Bilbon bertan, Bidebarrieta Liburutegiko areto ikusgarrian eman zituzten hitzaldiak: Unamunok, Ortega Gassetek eta Gerardo Diegok, besteak beste. Donostiako Udal Liburutegian, Mandas Dukearen aretoa, donostiar batzuentzat ezezaguna, daukagu.

Zer dela eta horrelako literatur fetitxismoa? Moda bat baino ez al da?

 Nik ez dut uste moda kontua denik. Bai, egia da, zenbaitetan bestseller baten inguruan sortu dira bidaia literarioak; esaterako, Suediara Henning Mankellen istorioak jarraitzeko… edo Dolores Redondoren, nobelak direla eta Baztanen ibilbide literarioa antolatu dute.

 Halere, betikoak dira bidaia literarioak, benetako irakurleek beti behar izan baitute, nolabait, gogoko izan duten liburu edo egile horren arrastoa, esentzia aurkitu, autorearen jaioterrian, edota istorioak gertatzen diren lekuetan.

Badaude ere, jakina, interes hori ulertzen ez dutenak, are gehiago, barregarri deritzotenak. Dena den, esango nuke, gehiengoetan, zerbaitek bultzatzen gaituela gugan arrastoa utzi duten liburu horietako lekuetara bidaiatzera, egilea hobeto ezagutuko dugulakoan.

Gogoan dut, duela urte asko modan egon zen liburu bat: Kenize Mouraden “Hildako printzesaren partetik”. Estambulera bidaitu nuen garai hartan, eta ziur nago, liburua irakurri berri nuelarik, beste era batera gozatu nuela Topkapi Jauregiko bisitaldia. Zerbaiten bila ote nenbilen…?

Moskun Chejoven museo etxea bisitatu nuen. Etxe txiki bat zen. Bertako egurrezko eskairelak eta bere idaz-mahaia, Hermitage Museoko arte lan asko baino hobeto gogoratzen ditut. Chejoven etxea ikusi ondoren, bere lana interesgarriagoa egiten zitzaidan. Bere ipuinak aholkatzen dizkizuet.

Zertarako balio behar lukete literatur bidaiek?

Bat egiten dut, guztiz, Jesús Arana Palaciosek esaten duena, “Liburutegitik itsaroratu liburuan,  “: ” …Bidaia literario bat burutzean, miresten dugun autore hori sakonago ezagutu nahi dugu, ulertu nahi dugu… Jakin nahi dugu, bere jaioterri eta bizilekuek zenbaterainoko eragina izan zuten bere nortasunean eta literatura ulertzeko moduan

Zer deritzozue jarduera literarioei buruz? Eta, idazleen agerraldiei buruz irakurketa klubetan, liburudenda eta liburutegietan?

Gero eta maizago egiten dira horrelako emanaldiak. Liburuak saltzeko egokia dirudi idazle eta irakurleen arteko harreman hori. Bidaia literarioen zalea naiz, agian egileak zenduak direlako; egungo idazleekin, aldiz, etsipen handia izan dut askotan. Idazle ona izateak ez du pertsona ona izatearekin bat zertan egin. Zenbait idazlek ez dute ondo eramaten jendaurrekoa; beste batzuk, berriz , ego neurrigabea dute, eta jasanezinak egiten zaizkit.

Gero eta gehiagotan egiten diren arren, ez dira, nire ustez, bidaiak bezain aberasgarriak. Bidaia horietan egilearen oroitzapenak, irakurle ezezagunaren esperientziarekin baitzen dira.

Oso liburu ederra da, Jesús Arana Palaciosena” gomendatzen dizuet. Bitxikeri interesgarriez josia.

Gabonetan bidaiatzeko asmoa baduzue, hartu eta begiratu.

Bukatzeko Oliver Rolinen bidaia literarioei buruzko beste liburu bat ere aholkatzen dizuet: ” Zazpi hiri : Buenos Aires, Trieste, LIsboa, Alejandría, Leningrado , Praga eta Valparaíso gogoan.” Autorea Donostiara etorri zen, hitzaldi bat ematea eta pertsona bezala ere merezi zuen.