27

Mar / 2013

Wikipediarekin bueltaka

Autorea:

Taller de Wikipedia en la Biblioteca Central InfantilUrtarrilaren 25ean Donostian, Carmen Fenoll, Kataluniako Generalitateko liburutegiburuaren, eta Alex Hinojo “Glamwiki” proiektu katalanaren bultzatzailearen bisitaldiaz gozatzeko parada izan genuen.

Lehenengo saioa Udal liburutegiko Mandaseko Dukearen aretoan egin genuen. Fermín Lasala Colladok, Mandaseko Dukeak, Donostiako liburutegiari oparitu zion, bere biblioteka pertsonala eta liburuen artean Diderot eta D’ Alemberten Entziklopedia. Bitxia da Tomas Saorínek, “Wikipedia, Atik Wra“, bere liburuan aipatzen duen antzekotasuna, XVIII. mendeko proiektu horren  eta gaur egungo, Jimmy Walesen Wikipediaren artean. Bi egitasmoek kritika ugari jasoak; baliabide ekonomikoak eskuratzeko arazoak, kritikak isilarazteko ahaleginak, baina, azkenean garaile.

Tomas Saorínek aipatzen du ere, Philipp Bloomen “L’ Encyplopédie” saiakera bikaina.
Enziklopedia zaleek XVIII.mendean bazuten zer galtzerik: askatasuna.

Formakuntza tailerra.
Lehenengo saio horretan, tailer bat antolatzeko beharra sortu zen. Martxoaren 1ean egin dugu, Haur Liburutegi Nagusian. Alex Hinojok ondo asko azaldu digu wikipedian kolaboratzaile izatea, ez dela soilik artikuluak idaztea edo osatzea; hezkuntza eta  kultura erakundeek bere giza funtzioa bete dezakete, beraien baliabideen zati bat Wikipedia eraikitzeko emanez. Liburuzainok, artxiboko langileok, museo zaindariok, irakasleok…heziketa eta kultura bideratzaileak gareen heinean, badugu orain, kultura hedatzeko beste tresnarik.

Kolaboratzaile eremu ezagun bat GLAM izenekoa da. Akronimo hori Galleries,
Libraries, Archives and Museums hitzekin osatua da.

Zer egin dezakegu liburutegietan?

Wikimaratoiak. Jarduera honetan, wikipedista talde bat elkartzen da, normalean liburutegi batean, artikulu edota gai bat ahalik eta gehien osatzeko.
Wikimaratoiak egin izan dira Katalunian, Xabier Miserachs, Joan Miró eta Angeles Santos Torroellaen artikuluak osatzeko. Liburuzainok kalitatezko bibliografia eskaini eta wikilariek Internet konexio, mahai bat baino, ez dute behar.

Irudien askatzea. Wikipedia oso leku ikusgarria da, eta gero eta erakunde gehiagok hori ulertu dute eta haien bildumak eskuragarri egin nahi dituzte ahalik eta jende gehiagorentzat. Wikipediaren eremu honi, hau da, irudiena, Wikimedia Commons deritzo. Horko eduki guztiek Commons creative lizentzia dute, publikoak dira. Adibide bat ematearren: Víctor Balaguer Museo Liburutegiak bere pinakoteka osoa wikipedian eskegi zuen 2011n.

Testuen askatzea.
Zenbait museok, Picasso Museoak, Josep Pla Fundazioak…, eta liburutegiren batek, Palafrugellekoak esaterako, beraien legezko oharra aldatu dute, bere web orria Wikipediarekin bateragarria izan dadin. Modu honetara badago sortzerik artikulu ugari, aldez aurretik kaleratutakoak aprobetxatuz. Wikipediak erakundeetako ohiko webek baino askoz bisitari gehiago izan ohi dute.

Wikipedilari egoiliarra. Wikipediako editorea da eta denboraldi batean erakunde jakin batekin lan egiten du. Era berean wikipedian, argitaratzen ditu erakundeari dagozkion zenbait jakingai. Horrelakoen bitartez, zubiak eraikitzen dira editore taldeen eta kultur erakundeen artean. Alex Hinojo, adibidez, Picasso Museoko egoiliarra izan zen; Palafrugellekoak izan zuen wikilari egoiliarra ; halaber, British Museumak…

Lehiaketak Taldeak dinamizatzeko era egokia da. Alex Hinojok kontatu zigun British Museumek lehiaketa bat antolatu zuela, non berarien bildumari buruzko kalitate handieneko bost artikuluen egileek opari sorta bat jasoko baitzuten. Arrakasta izugarria izan omen zuen deialdiak.

Hezkuntza programak.
Badago kolaboratzerik maila desberdinetako hezkuntza erakundeekin. Katalunian eskoletan ari dira, baina Unibertsitatearekin ere egin daiteke. Ikasleei eskatzen zaie, haien lanak paperean edota power point batean egin ordez, wikipediako artikuluak eta gaiak osatuz hobetzea. Liburutegien ardura formakuntza eta bibliografia ematea litzateke. Irakasleak zuzenketa lana wikipedian bertan egingo luke.

Badago beste kolaborazio modurik, baina orain arte aipatutakoak badira nahiko adierazteko eremu berri honen erakargarritasuna. Donostiako liburuzainei iruditu zaigu, ezer antolatu aurretik formakuntza handiagoa behar dugula. Beraz, bide hori urratzear gaude, baina astiro-astiro joango gara.
Mediateka Tabakalera Euskal Wikipediarekin harremanetan jarria da eta martxoan egindako saioan gurekin izan genuen Jose Mari Sarasola, wikilaria.
Mediateka Tabakalerak edo beste euskal kultur erakunderen batek lekukoa hartuko duelakoan nago.

Ezin dut bukatu bidalketa, aholkatu gabe Tomás Saorínen liburua, oso argia eta etorkizunerako ideiak ematen digu.

31

Urr / 2012

Liburuzainak eta wikipedia

Autorea:

Wikipedia libro de Cristina MartínezCristina Martínezek, ikusentzunezko komunikazioan lizentziatuak, bere liburuan, era argi, zehatz eta ulerterrazean, Wikipediaren zenbait alderdi azaltzen dizkigu: jatorria, finantziaketa, filosofia, editore bihurtzeko modua, etorkizuna…besteak beste. Burgosen, VI. Liburutegi publikoen Kongresuan, Katalanek, wikipedian katalanez argitaratzeko 150 liburuzain trebatzeko proiektua, aurkeztu berri du.

Catalunyako liburutegi publikoek  mundu mailan aitzindaria den egitasmo bati ekingo diote: Wikipediarako hainbat eduki sortu eta hedatuko dute. Lankidetza bi lan ardatzen bitartez gauzatuko da; alde batetik edukiak erantsi eta horretarako formazioa jaso dute eta difusioa erabiltzaileen artean. Girona, Lleida, Tarragona eta Terres de l’Ebreko liburutegi publikoen katalogoak, esaterako, erantsiko dira; eta, Generalitateko Irakurketa Plan Nazionala, Wikitextos proiektuarekin ( egile-eskubiderik gabeko jatorrizko testu eleanitzez osaturiko liburutegi digitala) uztartzeko aurreikuspena dago.

Eta, nola funtzionatzen du Euskal Wikipediak?

Wikipedia euskaraz egiteari, 2001eko abenduaren 6an ekin zitzaion. Gaur egun 146.230 artikulu ditu. Kronologikoki aztertuz ondorengo data hauek azpimarratu
behar dira: Lehenengo hiru urteetan 17.000 artikulu bildu ziren. 2008an Euskal Wikipediak Sareko Argia Saria jaso zuen. 2009an EITB 3k Wikipediari buruzko erreportaje bat eman zuen. 2010ean administrazioak laguntza ugari ematen dio. Eusko Jaurlaritzak Lur enziklopediako edukia Wikipedian argitaratzeko erabakia hartzen du.  Elhuyar Fundazioak ekin zion lanari, 11.000 artikulu argitaratzeko konpromisua hartuz. 2011 urteko Durangoko Azokan maratoi antzeko argitarapena egiten da. 2012. urtean Eusko Jaurlaritzak Wikipedia hobetzeko bere horretan jarraitu du, baina dirulaguntza urriago emanez, 279 artikulu gehiago erantsi dira.

 Euskadiko Liburuzainak non gaude ?

Euskadin kazetaritza lizenziatuak dira Wikipediari buruz gehien egin dutenak. Kazetaritza Fakultateak antolatzen ditu urtero Dokumentazio Jardunaldiak, oso interesgarriak, hain zuzen. Aurten 5.ak izan dira: tokikoa eta globala konektatuz izenburuarekin, eta Galder González Larrañagak Wikipedian idazteko tailer bat antolatu zuen. Liburuzainik egon ahal zen?

Badakigu, bai, Euskadin ez daukagula Dokumentazio Lizentziaturarik; baina, Nieves
Gonzalezen  iritziz, horretaz aritu baikinen  joan den urriaren 24an,  Donostira etorri zenean,” Liburutegiaren eguna” zela eta, gure lanbideak zerbait berria behar du…,
aldaketaren bat: zerbait iraultzaile eta apurtzailea. Nievesek bere blogean ere,
liburuzainak 2.0an, horretaz idazten du.
Zenbait urte daramagu edukiak sortu beharraz hausnartzen; eta, zergatik ez
Euskal Wikipedian? Gure lana ikusgai bihurtu behar dugu.
Irakur ezazue liburua! Irakurri ere Wikipedian bertan azaleko orrialdeak,
taldearekiko loturak, estilo argibide gida, nola bozkatu…
Izan gaitezen Wikipedia adituak! Horrela baino ez baititugu lagunduko erabiltzaileak, eta, askotxo dira.  Nire aldetik saiatuko naiz formakuntza tailer bat egiten gure liburuzainentzat

26

Abu / 2012

Maoismo digitala

Autorea:

Jaron Lanierek, ” Artalde digitalaren aurka” liburuaren egileak, eta halaber “Maoismo digitala”ren idatziarenak, kolektibismo berriaren arriskuez eta Wikipedia bezalako webetan egiten den adimen kolektiboaren erabileraz ohartarazi nahi gaitu. Artikulua eta ondorengo iruzkin eta erantzunak, “Kultura” liburuan jasota daude. Liburua John Brockmanek koordinatu du eta bertan mundu osoko adituek idatzi dute: zientzilariak, psikologoak, fisikariak…

Liburuak nire arreta erakarri zuen, batetik zientzilariak zirelako hausnarketariak; eta bestetik gaur egungo gizarteaz, arteaz, politikaz interneten “omnipresentziaz”…aritzen zirelako.

Baita liburuaren izenburuak  “Kultura” piztu zuen nigan, liburuan surfeatzeko gogoa.

Wikipediak berak ez du Lanier kezkatzen, berak dio (132 or.) “ Arazoa datza eman zaion erabileran, hain agudo lortutako garrantzian. Horretan datza kolektibismo elektroniko berriaren erakargarritasuna: taldeak, kolektiboak dena jakiten du, eragingarria den guztia…”
Nor ez kezkatzen Google, Amazon, Apple, Facebook eta Wikipediaren informazio monopolioaz? Norbaitek ulertzen al du Googeleren algoritmoa? Ba al dakite natibo digitalek taldekoa ona izan daitekeela, baina jakin behar dela nor dabilen atzean? Ba al dakite enpresek beti gauza beraren bila ibiltzen direla dirua irabazteko asmoz?
LANIERRI ERANTZUNAK

Liburu berean, iritzi desberdineko autoreek Lanierri erantzuteko aukera dute: Douglas Ruskkof, Cory Doctorov, Kevin Kelly, Clay Shirky, Esther Dyson, Larry Sanger eta Jimmy Wales.Wikipediaren sortzaileak..

Guztiek eskertzen dute Lanierren aportazioa, eta bakantasunaren galeraz hausnarketa egiten dute.

Guztien iritziz Wikipedia proiektu erraldoia da, izugarria! Eta akatsak izan baditu ere, zuzendu dituelakoan daude, eta ildo horretatik jarraitzeko asmotan daude.

Liburuzain bezala ikusi ditut paperezko entziklopediak hiltzen: Espasa, Larousse, Britannica .. Wikipedia proiektua irabazlea da, eta ez hain zuzen artikuluengatik , baizik eta helburu intelektual soilez antolaturiko lan kopuru izugarriarengatik.

Talde eta artaldeekiko beldur izaten gara guztiok, ikusi baitugu, kolektiboak, ezkerrekoa izan, zein eskuinekoa nora eraman gaitezkeen. Baina, nik Jimmy Walesekin bat egiten dut: ez gara artaldea, ezta ardi intelektualak ere.

Lanierrek pentsatzera bultzatzen gaitu eta hori beti eskertzekoa da.