30

Mar / 2015

Euskal digitalizazio bibliografikoaz, taifen erreinuak?

Autorea:

Euskal Digitalizazioa -Jakin Aldizkariariajakin 160Jakin 172 Jakin 1852014ko azaroa-abenduaren Jakin aldizkariko 205.zenbakian, hiru gai interesgarri lantzen dira: euskal kultura, euskal liburugintza eta digitalizazioa Euskadin.

Euskal kulturaz, Harkaitz Cano, Danele Sarriugarte, Iñigo Astiz,Nora Arbelbide, Alberto Barandiarán, Garazi
Arrula Ruiz, Antton Iturbe, Haizea Barcenilla, Koldo Almandoz eta Iñaki Etxeleku aritzen dira.

2013ko euskal liburugintzaz, urtero bezala Joan Mari Torrealdaik hitz egiten du. Urte horretan euskaraz argitaratutako lan guztiak jasotzen ditu, eta sektorearen joerak aztertu. Iturri moduan deposito legalaren bitartez bildutako liburu guztiak darabiltza.

Gai horietaz gain, 205. zenbaki horrek Gerardo Luzuriagaren eta Roberto Kerexetaren azkenengo artikulua dakar: Digitalizazioa Euskadin 2011-2013 bitartean . Gaur egun liburutegien munduan biziki egunekoa dugun gaia da. Digitalizazio proiektuak 2007.urtetik aurrera jasotzen dituzte Jakin aldizkarian, lehenengo artikulua 160.zenbakian agertzen da. Hurrengoa, 2009an, 172.zenbakian, eta 2011n 185.zenbakian.

Artikulu hori paperean azkena izango da, hemendik aurrera era digitalean baino ez da argitaratuko,
aldizkariaren webaren “Liburuaren behatokia” izeneko atalean.

Digitalizazioaren abantailak onartzen baditut ere: eguneratze azkarra, kontsultatzeko erraztasuna…, nolabaiteko pena ematen dit jakiteak hemendik aurrera artikulua digitalean azalduko dela bakarrik. Analogikoa naizela beti onartu dut eta Bernardo Atxagak dixit: ” Ez dezagun gutxietsi ukimena”, paperak oraindik zer eman handia du.

Zer gara ikustekoak?

Egileek diotenez, digitalizatzen jarraitzen bada ere, murrizketek izugarri moteldu dute proiektu askoren abiatzea. Eusko Jaurlaritzak bertan behera utzi du liburutegien digitalizazio proiektuentzako urteroko
dirulaguntza; artxibategienak, aldiz, aurrera darrai.

Bestalde, azpimarratzen dute, formatu guztiak bateratu eta planifikatuko lukeen “Liburutegi Nazionalarenfalta, Europeanan agertuko litzatekeen bakarra. Euskal digitalizazioan buruzagitza bakar baten hutsunea
sumatzen dute eta bat nator beraiekin.

Zein formatotan digitalizatu behar da? Zein bilduma digitalizatu behar ditugu? Zenbat liburutegi digitalera jo behar du erabiltzaileak? Nork gorde behar du digitalizatutakoa? Liburutegi digital horiek guztiak mantendu behar
ditugu? Galdera ugari ditugu gai honen inguruan.

Eusko Jaurlaritzak “ Liburuklik Euskal liburutegi digitala” izena jarri zion bere liburutegi digitalari; Liburuklik weba 2011n abian jarri zen. Baina, ordurako beste zenbait liburutegik abiatua zuen beraien bidea:, Donostiako Koldo Mitxelenak,  Antxo Jakituna Fundazioak, Bizkaiako Foru liburutegiak, eta gure Donostiako Udal liburutegi Sareak, besteak beste. Gure proiektua 2003an abiatu zen hiriko egunkari bildumak digitalizatuz.

Ondorioz, beste behin ere, ikertzaileek web bat baino gehiago kontsultatu beharko du euskal fondoak aztertzeko. Berriro ere Europeanan zenbait dira euskal erakundeak, eta ez bakarra eta batua.

Egileek azpimarratzen duten beste zerbait da, tekonologia informatikoari planifikazioari baino garrantzi handiagoa ematen zaiela proiektu hauetan. Eusko Jaurlaritzak oso proiektu interesgarri eta beharrezko abiatu ditu, adibidez, Ondarenet: euskal weba biltzeko asmoa. Abiatu berria dute ere e-book mailegu plataforma berria.

Digitalizazioaz ari garenean, ez ahaztu dirutzaz ari garela.

Kezkagarria ere egileentzat digitalizatutakoaren iraupena. Badira urteak liburutegi handiak digitalizatzen hasi zirenetik, Eusko Jaurlaritzak 2011n Liburuklik martxan jarri baino lehenagotik. Badaude, dagoeneko, digitalizazioaren argotek dioen bezala, freskatu, berritu behar diren orrialdeak. Ba al dago horretarako dirurik? Eusko Jaurlaritzak beregain hartuko al du ardura hori? Ez dago euskal deposito digitalik, eta esan dezakegu web asko galduko ditugula, gorde ez ditugun testu ugari dago, eta ez dira gordeko inoiz. Hori guztia gure memoriaren atal bat da.

Artikulu egileek adierazten dute ere haien kezka administrazio elektronikoa eta e-book-ak direla eta.  Dagoeneko e-bookak mailegatzen hasi dira on-line irakurketa publikoko sareko liburutegiak, baina ez gara jabeak, bitartekariak baizik.  Esan behar da arrakasta handia izan duela proiektuak. Dena den jabe izatetik pasa gara erabiltzaile izatera eta hori desabantaila da.

Pirateriaz ere aritzen dira, baita DRMei eta Amazonen kultur kolonizazioaz;  eus.domeinua eta autoedizioa ere aipatzen dituzte.

Arreta handiz jarraitu dut Euskadiko digitalizazioari buruzko ikuspegi hau, merito handikoa baita: beharrezkoa, kritikoa, osoa eta sakona.

Aurtengo egitasmo berrien atalean jakin dut Amazonek lekua egin diela euskaraz idatziriko liburuei. Belokeko Monastegiak Interneten jarri dituela 12.000 orduko grabaketak . Grabazio horietan, bertso saiok, Matalaz pastorala…eta Euskal Wikipediarako artikuluak sortzen dituen robota “ bot” izenekoa dagoela, halaber, Rudolf Trebitsch (1906-1913) austriarraren diska bilduman zein garrantzia duen euskal musikak. Kopiak Azkue liburutegian daude.. Egileei ez die ihes egiten inolako proiekturik, handia, zein txikia.

Bukatzeko, animatu nahi ditut egileak eta Jakin aldizkaria beraien lanarekin jarrai dezaten. Bakarrik euskaraz aritzen direlarik, zabalkuntza  txikia da, eta erraza daiteke desanimatzea.