26

Mar / 2018

Biblioterapia. Ba al dute liburuek gaitzak sendatzeko ahalmenik?

Autorea:

Libros que curan

Biblioterapia ez da zientzia bat, baina guztiok esan dezakegu liburuek –eleberriek bereziki– lagun diezaguketela une larriak gainditzen.

Biblioterapia terminoa aspaldikoa da, ez da asmakizun modernoa; antzinatik dator literaturak ahalmen sendagarria dueneko ustea.

Katherine Lui Gómez Mujicak, Venezuelako Unibertsitate Zentralak Bibliotekologian lizentziatuak, biblioterapiako liburu honen bidez hurbiltzen dizkigu definizioak, ibilbide historikoa eta egin daitezkeen biblioterapia motak. Hura erabiltzen duten profesionalei buruz mintzo da: psikologoak, psikiatrak, bibliotekologoak edo bibliotekariak.

Bibliotekologia, dakizuenez, Hego Amerikan erabiltzen da, Espainian, berriz, bibliotekonomia esaten zaio. Kontzeptu biak dira oso arraroak biblioteken zientziaz eta ikasketez ezer gutxi dakien jendearentzat. Egileak,  bibliotekologoaren jardun profesionalaren ikuspegitik azaltzen digu biblioterapia; horregatik dago liburua, gehienbat, biblioteketako profesionalei zuzendua.

Biblioterapiari buruzko azterlan arras interesgarria da, eta harritu egin nau ikusteak nola bertan adierazten denetik asko oinarritzen dela hirurogeiko hamarkadan Estatu Batuetako ospitaleetatik ateratako esperientziatan. Zehazki, San José, Kaliforniako Agnews State-ko ospitaleko bibliotekan.

Ospitale horretan gaitz fisikoak liburuen bitartez sendatzeko bideak lantzen ziren. Sendatzaile taldean biblioterapeuta bat edo psikiatra bat izaten zen, bibliotekologoarekin batera; azken honek aztertzen du talde-saioetarako materiala, irakurgaiak. Proiektuak onarpen maila handia izan zuen eta oraindik badihardu.

Ezin du edonork aritu biblioterapian. Funtsezkoa da biblioterapeutaren eta bibliotekologoaren prestakuntza espezifikoa aintzat hartzea. Biok ere biok izan behar dira gauza pazientearen irakurtzeko gaitasuna ebaluatzeko, literatura egokia hautatzeko eta taldearen eztabaidak suspertuko dituen teknika proiektiboak erabiltzeko. Profesionalek batera lan egiten duen taldea osatu behar dute. Ez dakit Euskadiko ospitaleetan ezer lantzen ote den biblioterapian.

Sinesgorrentzat, esan dut lehen ez dela asmakizun moderno bat. Aipatu nahi dut Egipton bibliotekak “Biziaren Etxeak” zeritzoten tenplutan egoten zirela, eta benetako ezagutza eta espiritualtasun guneak zirela.

Erromatarrentzat tratamendu medikoa lotuta zegoen irakurtzearekin, eta grekoek arimaren botikatzat zeuzkaten bibliotekak.

Erdi Aroan ohikoa zen ebakuntza bat egin bitartean liburu sakratuak irakurtzea. Ez uste Biblia bakarrik irakurtzen zenik; epopeiek eta tragediek ere xede terapeutikoak zituzten.

XIX. mendean ere erabiltzen zen ospitale psikiatrikoetan. Benjamin Ruschen izan zen lehen ikertzaile estatubatuarra pazienteei irakurketa arrunt gomendatzen 1802 urtean, eta, gainera, biblioterapia gomendatu zien barne estualdiak, depresioa, beldurrak eta fobiak dituzten pertsonei, eta adin handikoei orokorrean.

Estatu Batuetan asko dira oraindik biblioterapia aztertzen duten autoreak: Caroline Schrodes, Esther A. Hartman eta Mary Jane Ryan, besteak beste.

Nola defini genezake biblioterapia modu errazean? Biblioterapia da:“Liburuak eta beste material batzuk erabiltzea zuzendutako irakurketa-programa batean, laguntzazko terapia gisa agindua, nahasmendu mental eta emozionalen tratamenduan, eta desmoldaera sozialak zuzentzeko laguntzan.

Caldin, C.F. beste teorikoak dioenez, “Biblioterapia tresna baliagarria da eguneroko bizitzaren tentsioen aurkako borrokan, eta gizakiaren premia literario eta estetikoak betetzeko behar den katarsia egiten duenean, emozioak baretzen ditu”.

Fontanelle, M.F.-ren aburuz, “biblioterapia da medikuntzan eta psikiatrian laguntza terapeutiko gisa irakurtzeko materialak erabiltzea, eta zuzendutako irakurketa-arazoak konpontzen ere lagungarria da.”

Bentes Pinto V.-rentzat “Jarduera terapeutiko bat da“.

Definizio guztietan argi geratzen da liburuak sendatzeko erabil daitezkeela, beti ere psikiatra bat baldin badago, bibliotekariaren laguntzarekin eragingo duena larritasuna, min fisikoa edo psikikoa uxatzea.

Ez daukagu esperientzia terapeutikorik gure biblioteka-sarean, baina badakigu, adibidez, irakurketa-klubak sozializatzeko moduak direla, nolabait. Gero eta sarriago, adin handiko pertsona asko (gaur egun hirurogei urte inguruko jubilatuak asko dira) irakurketa-klubetara joaten dira bakarrik ez egoteko, lagunak egiteko, irakurtzen dituzten istorioen bidez eguneroko atsekabeak ahanzteko, etxetik irteteko, beste pertsona batzuk topatzeko, ikasteko… Egia esan, egin egiten dugu terapia apur bat.

Literaturak beste bizitza batzuetara eramaten gaitu. Errezeta, maiz irakurtzea; osasunean eta zoriontasunean hobetuko duzu, eta ikasi egingo duzu. Botika hauek, jakina, liburu-dendetan eta biblioteketan aurkitzen dira. Botika hau paperean har daiteke, edo digitalean edota audioliburutan.

Ez gara autolaguntzako liburuei buruz ari –hain ezagun eta arrakastatsuak–. Fikzioaren, eleberrien, ahalmen sendatzaileaz ari gara. Batzuetan argumentua bera da funtzionatzen duena, bestetan prosaren erritmoa, beste batzuetan pertsonaia nagusiarekiko miresmena. Bada beti hunkitzen eta emozionatzen gaituen libururen bat.

Liburu hau Donostiako liburutegi-sarean kontsulta dezakezue.

24

Eka / 2016

Liburutegi publikoa, etorkizuna datorren bitartean

Autorea:

biblioteca publicaLiburutegiei buruzko blog honetan, ezin falta zen hemen iaz argitaratutako Fernando Juárez-Urquijoren liburua (2015). Egilea Muskiz-Bizkaiko liburuzain ezaguna da. Liburutegian programa informatikoak eta sare sozialak ezartzeko daukan jarrera berritzaileak liburuzain urduria bihurtu du eta haren iritzia, harekin bat etorri edo ez, kontuan hartzen da.

Berrikuntzarekin daukan konpromisoa dela eta, Fernando Juárez-Urquijo beharrezko pertsonaia da liburutegien arloan.

Fernando Juárezen liburuak izenburu hau du:” La biblioteca pública: mientras llega el futuro” eta, batez ere, gure arlora zuzentzen da. Izan ere, liburua gure arloari buruzkoa da.<Nosotros> deitutako atalak gogorarazten digu gure lanbidea egokitu egin behar dela bizi dugun informazio eta teknologia testuinguru berriaren beharrizanei aurre egiteko. Gomendatzen digu informazioaren inguruan plantak ez egiteko eta autokritikari heltzeko.

Geldirik geratzeko gure joerari kritika egin arren, egileak gure lanbidea zilegitzat dauka inondik ere, batez ere beste arlo batzuetan batzuek benetan beharrezkoa ote den justu zalantzan jarri dutenean. Egileak animatu egiten gaitu mehatxu teknologikoak aukeratzat hartzera, animatzen gaitu puntakoak ez izanagatik teknologiak ez alboratzera, utz dezagun “egoa” eta aitor dezagun arlo batzuetan beste batzuek gehiago dakitela.

Liburu hau ez da bibliotekonomiari buruzko tratatu bat, ez ditu eredu zehatz batzuk ematen, ez zaigu esaten etorkizuna etorri bitartean zer egin, etorkizuna ere hemen da eta.

Liburuzainak aldaketaren alde akuilatzeko liburua da.

Egileak gogorarazten digu “gaitasun digital berriak eskuratu behar ditugu[la]; imajinatzen duzu komunikazio digitala, lidergo partekatua, sareen eta komunitateen kudeaketa, lankidetza-gaitasunak eta etengabeko ikasketa”.“Ezagutza tradizionalak beharrezkoak dira, baina ez nahikoak, eta esperientzien transmisio-katean zailduta egotea ez da dagoeneko aldekotasun bat”.

Azken puntu honekin ezin bat etorri, nire iritziz, zailduta egotea beti izango baita balio bat. Profil berriak osagarri izango zaizkigu, baina ez da nahikoa izango teknologoa izatea.Nire iritziz, zailduta egotea, esperientzia, umiltasuna, aldekotasun bat dira, betiko gainera. Ez nahastu, ordea, higiezina izatea eta zailduta egotea.

Liburuak eguneroko bidean une batez gelditzen laguntzen digu, eta Unibertsitatean ikasi genuena egiten jarraitu behar ote dugun galdetzen, ez ote diogun lanbide honi eta ematen diogun zerbitzuari itzuli bat eman behar.

Liburua irakurterraza da, titularrak balira bezala irakur daiteke, esango nuke ia hitz egin bezala idatzi duela. Beharrezko liburua da, zirikagarri zaigu batzuetan, baina batez ere liburuzain-lanbidean animatzeko eta aitortzeko liburua da.Fernado Juárezek herriaren liburuzaintzat dauka bere burua, eta giza faktorea aldarrikatzen du etorkizunean liburutegiak arrakasta izan dezan.

VI. Bibliotecas y municipio topaketa

Fernando Juárezen liburuaren edukiaz guztiz bestelakoak izan ziren iazko azaroan Madrilen egindako “VI. Bibliotecas y municipio topaketan” adierazi ziren gogoetak eta komunikazioak.Topaketaren goiburua, hauxe: Redefiniendo la biblioteca en la ciudad.

Hamar urte betetzen ziren topaketa hauek hasi zirenetik, eta Jordi Permanyer-i eskatu zitzaion sarrera bat egin zezala. Bere hitzaldiaren izenburua, berriz, Una ciudad, una biblioteca : el modelo de la biblioteca urbana en red.  Hor nolabait esan zigun hamar urte honetan Espainian autonomia-erkidego guztietan liburutegiak eraiki diren arren, beharrezkoa dela artean ere sare-lana aldarrikatzea eta “sare” eta “liburutegi-sistema”ren arteko nahasmena saihestea.

Batez ere hiri barruko sareei erreparatzen dio. Dioenez, “liburutegi-sistema ugari diseinatu eta ezarri dira, baina liburutegi-sare gutxik lan egiten dute elkarrekin txirikordatuta, sarean”; “hiri barruko sareez hitz egin ahal izateko oinarrizko printzipioak dira ‘plangintza eta ekipamenduak’, ‘eredu bakarra eta partekatua’, estrategia bateratua, zerbitzu-eskaintzak, efizientzia ekonomikoa.  Aitortzen dut inbidia sanoa izan diodala beti Bartzelonako liburutegi-zerbitzuen plangintzari.

Bi liburu hauek lagungarriak liburutegi publikoa hobeto ulertzeko

31

Urr / 2012

Liburuzainak eta wikipedia

Autorea:

Wikipedia libro de Cristina MartínezCristina Martínezek, ikusentzunezko komunikazioan lizentziatuak, bere liburuan, era argi, zehatz eta ulerterrazean, Wikipediaren zenbait alderdi azaltzen dizkigu: jatorria, finantziaketa, filosofia, editore bihurtzeko modua, etorkizuna…besteak beste. Burgosen, VI. Liburutegi publikoen Kongresuan, Katalanek, wikipedian katalanez argitaratzeko 150 liburuzain trebatzeko proiektua, aurkeztu berri du.

Catalunyako liburutegi publikoek  mundu mailan aitzindaria den egitasmo bati ekingo diote: Wikipediarako hainbat eduki sortu eta hedatuko dute. Lankidetza bi lan ardatzen bitartez gauzatuko da; alde batetik edukiak erantsi eta horretarako formazioa jaso dute eta difusioa erabiltzaileen artean. Girona, Lleida, Tarragona eta Terres de l’Ebreko liburutegi publikoen katalogoak, esaterako, erantsiko dira; eta, Generalitateko Irakurketa Plan Nazionala, Wikitextos proiektuarekin ( egile-eskubiderik gabeko jatorrizko testu eleanitzez osaturiko liburutegi digitala) uztartzeko aurreikuspena dago.

Eta, nola funtzionatzen du Euskal Wikipediak?

Wikipedia euskaraz egiteari, 2001eko abenduaren 6an ekin zitzaion. Gaur egun 146.230 artikulu ditu. Kronologikoki aztertuz ondorengo data hauek azpimarratu
behar dira: Lehenengo hiru urteetan 17.000 artikulu bildu ziren. 2008an Euskal Wikipediak Sareko Argia Saria jaso zuen. 2009an EITB 3k Wikipediari buruzko erreportaje bat eman zuen. 2010ean administrazioak laguntza ugari ematen dio. Eusko Jaurlaritzak Lur enziklopediako edukia Wikipedian argitaratzeko erabakia hartzen du.  Elhuyar Fundazioak ekin zion lanari, 11.000 artikulu argitaratzeko konpromisua hartuz. 2011 urteko Durangoko Azokan maratoi antzeko argitarapena egiten da. 2012. urtean Eusko Jaurlaritzak Wikipedia hobetzeko bere horretan jarraitu du, baina dirulaguntza urriago emanez, 279 artikulu gehiago erantsi dira.

 Euskadiko Liburuzainak non gaude ?

Euskadin kazetaritza lizenziatuak dira Wikipediari buruz gehien egin dutenak. Kazetaritza Fakultateak antolatzen ditu urtero Dokumentazio Jardunaldiak, oso interesgarriak, hain zuzen. Aurten 5.ak izan dira: tokikoa eta globala konektatuz izenburuarekin, eta Galder González Larrañagak Wikipedian idazteko tailer bat antolatu zuen. Liburuzainik egon ahal zen?

Badakigu, bai, Euskadin ez daukagula Dokumentazio Lizentziaturarik; baina, Nieves
Gonzalezen  iritziz, horretaz aritu baikinen  joan den urriaren 24an,  Donostira etorri zenean,” Liburutegiaren eguna” zela eta, gure lanbideak zerbait berria behar du…,
aldaketaren bat: zerbait iraultzaile eta apurtzailea. Nievesek bere blogean ere,
liburuzainak 2.0an, horretaz idazten du.
Zenbait urte daramagu edukiak sortu beharraz hausnartzen; eta, zergatik ez
Euskal Wikipedian? Gure lana ikusgai bihurtu behar dugu.
Irakur ezazue liburua! Irakurri ere Wikipedian bertan azaleko orrialdeak,
taldearekiko loturak, estilo argibide gida, nola bozkatu…
Izan gaitezen Wikipedia adituak! Horrela baino ez baititugu lagunduko erabiltzaileak, eta, askotxo dira.  Nire aldetik saiatuko naiz formakuntza tailer bat egiten gure liburuzainentzat

07

Mar / 2012

Emakume-liburuzainei buruzko topikoak

Autorea:

Donostiako udal liburutegien sarean dagoDonostiako liburudenda batean “Signatura 400” izeneko liburua aurkitu nuen. Gure liburutegi sarean ere eskura dezakezue. Eskaintzak eta izenburuak berak erakarri ninduten. Lehenengoak dio: ” Entretenimendurako idatzi hau opa diet, gizartean baino errazago liburutegietan beraien lekua aurkitzen duten guztiei”.
Baina, harira. Liburua gustuko izan dut, baina nolabait ere etsipendu nau. Sophie Divryren lehenengo liburua dugu honako hau. Bakarrizketa da, 106 orrialdeko bakarrizketa. Aipu interesgarri ugari aurki ditzakegu. Halaber, liburu eta liburutegiekiko maitasuna dario; haien iraupena eta tinko mantentzea aldaketa kulturalen aurrean erakusten du, eta Dewey sailkapenaren bidez jasotako ezagutza ere azaltzen da. Izenburuak sailkapen horri erreparatzen dio, 400. zenbakia hutsik baitago. Orokorrean, liburua erraz irakurtzen da, baina…

Islatzen duen emakume-liburuzainaren irudia ez zait gustatu. Protagonista 50 urte Donostiako Udal Liburutegien sareaingurukoa da. 25 urte daramatza lanbidean, eta horietatik gehienak probintzia liburutegi bateko biltegian.

Gure lanbidea ez da oso erakargarria. Topikoz josia dago: emakume-liburuzaina ordenatua da, asko irakurtzen du, noski; baina, gainera, liburutegiko bezeroez maitemintzen da!
Nik, 20 urte daramatzat lanbide honetan, eta konturatzen naiz, oraindik ez dugula gizartea geureganatu, ez gaituzte ulertzen, nolabait esateko.

 

 

Gehiago irakurri