24

Eka / 2016

Liburutegi publikoa, etorkizuna datorren bitartean

Autorea:

biblioteca publicaLiburutegiei buruzko blog honetan, ezin falta zen hemen iaz argitaratutako Fernando Juárez-Urquijoren liburua (2015). Egilea Muskiz-Bizkaiko liburuzain ezaguna da. Liburutegian programa informatikoak eta sare sozialak ezartzeko daukan jarrera berritzaileak liburuzain urduria bihurtu du eta haren iritzia, harekin bat etorri edo ez, kontuan hartzen da.

Berrikuntzarekin daukan konpromisoa dela eta, Fernando Juárez-Urquijo beharrezko pertsonaia da liburutegien arloan.

Fernando Juárezen liburuak izenburu hau du:” La biblioteca pública: mientras llega el futuro” eta, batez ere, gure arlora zuzentzen da. Izan ere, liburua gure arloari buruzkoa da.<Nosotros> deitutako atalak gogorarazten digu gure lanbidea egokitu egin behar dela bizi dugun informazio eta teknologia testuinguru berriaren beharrizanei aurre egiteko. Gomendatzen digu informazioaren inguruan plantak ez egiteko eta autokritikari heltzeko.

Geldirik geratzeko gure joerari kritika egin arren, egileak gure lanbidea zilegitzat dauka inondik ere, batez ere beste arlo batzuetan batzuek benetan beharrezkoa ote den justu zalantzan jarri dutenean. Egileak animatu egiten gaitu mehatxu teknologikoak aukeratzat hartzera, animatzen gaitu puntakoak ez izanagatik teknologiak ez alboratzera, utz dezagun “egoa” eta aitor dezagun arlo batzuetan beste batzuek gehiago dakitela.

Liburu hau ez da bibliotekonomiari buruzko tratatu bat, ez ditu eredu zehatz batzuk ematen, ez zaigu esaten etorkizuna etorri bitartean zer egin, etorkizuna ere hemen da eta.

Liburuzainak aldaketaren alde akuilatzeko liburua da.

Egileak gogorarazten digu “gaitasun digital berriak eskuratu behar ditugu[la]; imajinatzen duzu komunikazio digitala, lidergo partekatua, sareen eta komunitateen kudeaketa, lankidetza-gaitasunak eta etengabeko ikasketa”.“Ezagutza tradizionalak beharrezkoak dira, baina ez nahikoak, eta esperientzien transmisio-katean zailduta egotea ez da dagoeneko aldekotasun bat”.

Azken puntu honekin ezin bat etorri, nire iritziz, zailduta egotea beti izango baita balio bat. Profil berriak osagarri izango zaizkigu, baina ez da nahikoa izango teknologoa izatea.Nire iritziz, zailduta egotea, esperientzia, umiltasuna, aldekotasun bat dira, betiko gainera. Ez nahastu, ordea, higiezina izatea eta zailduta egotea.

Liburuak eguneroko bidean une batez gelditzen laguntzen digu, eta Unibertsitatean ikasi genuena egiten jarraitu behar ote dugun galdetzen, ez ote diogun lanbide honi eta ematen diogun zerbitzuari itzuli bat eman behar.

Liburua irakurterraza da, titularrak balira bezala irakur daiteke, esango nuke ia hitz egin bezala idatzi duela. Beharrezko liburua da, zirikagarri zaigu batzuetan, baina batez ere liburuzain-lanbidean animatzeko eta aitortzeko liburua da.Fernado Juárezek herriaren liburuzaintzat dauka bere burua, eta giza faktorea aldarrikatzen du etorkizunean liburutegiak arrakasta izan dezan.

VI. Bibliotecas y municipio topaketa

Fernando Juárezen liburuaren edukiaz guztiz bestelakoak izan ziren iazko azaroan Madrilen egindako “VI. Bibliotecas y municipio topaketan” adierazi ziren gogoetak eta komunikazioak.Topaketaren goiburua, hauxe: Redefiniendo la biblioteca en la ciudad.

Hamar urte betetzen ziren topaketa hauek hasi zirenetik, eta Jordi Permanyer-i eskatu zitzaion sarrera bat egin zezala. Bere hitzaldiaren izenburua, berriz, Una ciudad, una biblioteca : el modelo de la biblioteca urbana en red.  Hor nolabait esan zigun hamar urte honetan Espainian autonomia-erkidego guztietan liburutegiak eraiki diren arren, beharrezkoa dela artean ere sare-lana aldarrikatzea eta “sare” eta “liburutegi-sistema”ren arteko nahasmena saihestea.

Batez ere hiri barruko sareei erreparatzen dio. Dioenez, “liburutegi-sistema ugari diseinatu eta ezarri dira, baina liburutegi-sare gutxik lan egiten dute elkarrekin txirikordatuta, sarean”; “hiri barruko sareez hitz egin ahal izateko oinarrizko printzipioak dira ‘plangintza eta ekipamenduak’, ‘eredu bakarra eta partekatua’, estrategia bateratua, zerbitzu-eskaintzak, efizientzia ekonomikoa.  Aitortzen dut inbidia sanoa izan diodala beti Bartzelonako liburutegi-zerbitzuen plangintzari.

Bi liburu hauek lagungarriak liburutegi publikoa hobeto ulertzeko

28

Ots / 2014

Zentsura eta liburutegiak. Gai tabua ote?

Autorea:

Zebtsura eta liburutegiak XX. mendeanJoan den urtean, 2013an, irakurritako bi berrik, bata Irunea eta Barañaingo liburutegien zentsuraz, eta bestea Guadalajarako liburutegi publikoarenaz,  gogorarazi zidaten Marie Kuhlmanen liburu bikaina,” Liburutegiak eta zentsura XX. mendean”.
Libururua bi ikerketaz osatzen da: lehenengoa, Nelly Kuntzmannena, Lehen hezkuntza eta zentsura 1880-1945″; eta bigarrena, Hélène Bellourena, Ameriketako Estatu Batuetako liburutegien zentsura, 1959-1985″.

Liburuan gogorarazten da frantziar liburutegiei buruzko zentsura ez dela aztertu. Zentsura hitzak ia guztiak aztoratzen ditu. Bakarrik onartzen da totalitarismoez ari garenean, hau da, nazismoa, liburuen erreketa, estalinismoa… Beste edozein egoeratan tabua da.

Horregatik liburu horretan hitzaren adiera zabala azpimarratu nahi da. Liburutegi guztiek eskaintzen dituzten liburuak, unean indarrean dagoen Legearen araberakoa izango da. Halaber, edozein kultura erakundek daki aukeraketa egiten duen heinean, zerbait aukeratuz eta beste zerbait baztertuz, nolabaiteko zentsura  ezartzen ari dela, edota leunago deritzo badugu “aukeraketa” bat behartzen.

Edozein eratako ( eskuineko, zentroko, ezkerreko) botere politikok erabil dezakeen zentsura, hau da, aginte administratiboek ezartzen duten zenbait dokumentuen debekua, arrazoi moral, politiko, ideologiko, kultural edota erlijioso direlarik, hitz egiten du, Marie Kuhlmanek liburuan, baina baita XX. mendean liburutegietan, liburuzainek fondoak aukeratzekotan dituzten irizpideen aldaketaz.

Aurrekontuak berak nahi duguna ezin erostea dakargu, aukeratu behar baitugu.
Hain erabilia den kalitatearen irizpidea ere aldakorra da. Literatur generoak, ilustrazio kopurua, lanaren balio zientifikoa, egilea, irakurlea… Horiek ere aintzat hartzekoak dira.

XX. mendearen erdialdean eta bukaeran, mailegutzan arrakasta izaten zuten liburuak erosten ziren, batez ere. Liburutegi publikoek edo herritarren liburutegiek, erudizio liburuen ordez, maizago jotzen zuten bestsellera  erostera.

Liburuzain askok sufritu zuten aukeraketa horrekin, gure lanbidearen DNAan baitzegoen literatura ona aukeratzearen helburu hezitzailea. Gaur egun, gehiegi jotzen ote dugu bestsellerretara? Literatura klasikoa ere aholkatzen al da? Salduenen artean ez dauden liburuak gomendatzen al ditugu? Liburuzainek euren buruari autozentsura inkontzientea egiten al diote?

Beraz, kalitatearen irizpidea aldakorra da; irakurlea ere; eta, erne! Irakurleak ere nolabaiteko presioa egiten du. Horregatik, erosten denean orekatua izateko ezagutza handia behar da; eta are gehiago gaur egungo egoera dela eta, baliabide falta erabiltzen baita aitzakia moduan zen baita aukeraketaren arrazoiak zuritzeko.
Zer erosi? Debatea puri-purian eta biziki interesgarria.

Liburu debekatuak?

Historian zehar, gaur egun inork irakurtzen ez duen zenbait liburuk, debekatuak izan ziren. Frantziako literaturan, esaterako, ohore hori izan zuten: Choderlos de Laclos-en ” Lagun arriskutsuak”, eta André Gide-n “Corydon“, bertan autoreak homosexualitatearen ohikotasuna frogatu nahi baitu. Saderen liburuak ere, noski, debekatuak izan ziren.

Algeriako gerra garaian, eskuin joerako alkateek independentziaren alde lerratzen ziren autore edota liburuak debekatzen zituzten.

Aulki Gorenak debeekatuak zituen liburuen Index katalogoa, XVI. mendekoa, indarrean egon zen Frantzian 1966ra arte. Bertan Voltaire, Stendhal, Jules Michelet, Balzac, Víctor Hugo,  eta Jean Paul Sartreren lanak debekatzen ziren, besteak beste.

Bigarren mundu gerra garaian, zentsurak gailurra jo zuen. Liburu debekatuen zerrendak Otto Zerrenda du izena, Otto Baetz germaniar enbaxadorearengatik. Zerrenda horietan, besteak beste, autore hauek aurki genitzake: Thomas Mann, Vicki Baum, Stefan Zweig…eta, jakina, judutar jatorrizko germaniarrak, Kafka adibidez, eta frantsesak: Julien Benda, Malraux, Romain Rolland, Simenon, etab.

Baina liburu debekatuen zerrenda luzea da. Duela gutxi, 2013an argitaratu zen “Liburu debekatuen historia laburra”  Werner Fuld-ek idatzia. Kuriositatea baldin badaukazue udal liburutegietan eskuragarri dago.

Eta zentsura gaur egun?

Hasieran esan dut : XXI. mendeko bi albistek eraman naute XX. mendera. Bidalketa hau irakurtzen duen edonor, zentsura gainditu dugun ikasgaia delakoan egon daiteke. Hala bada, agian, baikorregia da.
Gure lanbidean kode deontologiko edo etikoak oso argiak, zehatzak eta zorrotzak dira. Gogorarazten digute kudeatzen ditugun fondo dokumentalek aniztasun kulturala eta ideologikoa islatu behar dutela, eta legalki baino ez, eskuratutako baliabideak izan behar dutela.

Dena den, hor daude lehen aipaturiko kasuak: Guadalajara, Iruñea eta Bañarain. Presioak egon badaudela, adierazten dute. Liburutegien menpekotasuna botere politikoekiko, eta erakunde leialtasuna, eztabaida gaiak direla erakusten dute.

Iwetel zerrendan irakurri dut batzuek euren buruei galdetzen dietela: Non dago banakakoaren kontzientziaren askatasunaren eta erakundeekiko leialtasunaren arteko muga?

Marie Kuhlmannek dioenez zentsura ez da amaitu. 242 orrialdean bere etorkizunaz jarduten du, eta dio: ” Zentsura araua da, askatasuna salbuespena; zentsura ez da pasadizo bat, edo zibilizazioaren iraganeko pasarte bat…”

Zuen txanda.

29

Urt / 2014

Euskadiko artxibo eta liburutegiak. Elkarlanean jardungo dugu?

Autorea:

Uniendo fuerzas, archivos y bibliotecasLankidetza hitzak berak mesfidantza sortzen didan arren, “Indarrak batzen. Artxibo eta liburutegiak elkarlanean herritarren zerbitzura “ izeneko jardunaldi batean parte hartuz hasi dut nire lan-urtea. Bilbon burutu da, urtarrilaren 15ean, Euskadiko artxibozain, dokumentalista eta liburuzainen Elkarteak antolatua.

Uniendo fuerzas, archivos, bibliotecas y museosHelburua zen, gizartearen eta hiritarren beharrei erantzunez, ekonomikoki sustengarria den zenbait lankidetza ereduri buruz  hausnarketa egitea. Helburu  handinahiki deritzot, kontuan hartzen badugu, Euskadiko liburutegien 2007/11 Legearen arabera lankidetza duela ardatz Euskadiko liburutegien antolaketak, eta ez gaudela batere antolatuak… Honela dio:

Legeak egituraren oinarri gisa lankidetza printzipioa ezartzen du” “Euskadiko liburutegi sareak, lankidetza harremanak direla medio liburutegi zerbitzu egokia eskaini behar duen erakunde multzoa izan behar du.”

Gehiegikeriatan erori gabe, lasai asko esan dezakegu, liburutegi publikoen eta Alduendien liburutegien arteko lankidetza borondate kontu hutsa baino ez dela; legeak ez du ezertara behartzen.
Hori horrela bada liburutegien artean, artxibo eta liburutegien arteko lankidetzan sinistea, fede kontua da; hots, mirarietan sisnistea da.

JARDUNALDIA

Nire zalantzak, hogei  lan urtetan elikatuak…, alde batera utzita, jardunaldia oso interesgarria eta ondo antolatua izan zela esan behar dut. ALDEE zoriondu behar dut, artxibozainekin eta liburuzainekin antolatzea zerbait zaila baita. Diru eskasiak elkarlanera bultzatuko al gaitu?

Zenbait eredu aipatu zituzten: Canadan, Portugalen… Euskadiko Liburutegien egoera ere aipatu zen… Dauden ereduak apurtzeaz hitz egin zen, arauen beharrez, aurreiritziak apurtzeaz, teknologia berrietan formakuntzaz, profesionalen ausardiaren beharra ..

Azpimarragarriak

Josean Muñozek, Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailburuordeak, Euskadiko Artxibo Nazional berriaz hitz egin zigun ( bertan ginen). Bilboko erdigunean dago, eta hiritarrentzat irekia izango delako asmoa dute. Artxiboek ez dute bakarrik izan behar profesionalen erabilerarako. Kultura Ondareak hiritar guztien eskura egon behar du.

Eusko Jaurlaritzak artxiboen legearen aldeko apostuaz, liburutegi sareak bateratzeaz eta ondarea herriaren eskura jartzeaz ere hitz egin zuen

Gloria Pérez Salmeronek azpimarratu zuen Liburutegi Nazionalaz ari garenean ez gaituela eraikinak kezkatu behar, bete beharko lituzkeen zerbitzu eta  funtzioak baizik. Antolaketa egitura berria aztertu beharko genukeela dio; ideiak berrikusi eta eguneratu. Hitzarmen eta arauen beharra aipatu zuen: politikariak lau urtean behin aldatzen dira, egitasmoek eta arauek idatziz jasota behar dute. Administrazioa gara.
Pedro Penteadok Portugalen esperientzia azaldu zigun. Eredua ondo aukeratzeak, planifikatzeak eta baliabide ekonomikoek duten garrantzia azpimarratu zuen. Artxibozainak  liburuzainek bereganatu beldur omen daude; eredurik eta baliabiderik izan ezean, lankidetzak kale egiten du. Hainbatetan Canadako lankidetza eredua aipatu zuen.

Julio Cerdaren parte hartzea filosofikoagoa izan zen. Berezitasuna eta desberdintasunaren beharrak eskaintza egiterakoan, aipatu zituen; halaber, artxiboen gardentasunenaz eta funtzionalitateaz demokraziaren berme izatekotan.

Ciro Lluecak, azkenik, bere lan bizitzaren errepasu bat egin zuen: udal artxiboetan, liburutegietan, Catalunyako Liburutegian, PADICAT proiektuan, gaur egun Filmotekan…lanpostu anitzetan ibilia da. Berak, eredu hibridoak artxibo eta liburutegien artean proposatu zituen. Zergatik ez elkartu Liburutegi eta Artxibo Nazionalak? Benetako eragozpena, bere ustez, arrazoi pertsonaletan datza. Bulegoetatik atera behar omen dugu.
Anabel Barroso,  Aldeeko ordezkariak amaiera eman zion ekitaldeari ondorioak bilduz eta lanean jarraitzeko asmoa adieraziz.
Moderatzaile gisa Antena 3ko Artxiboko Eugenio López de Quintana izan genuen.

Lankidetza, buruzagitzarako,  lan egiteko eta hausnartzeko era bat da. Eta gu lurralde bezala, ez gaude era horretara ohituak; errazago eta erosoago baita bakarkako lana. Lankidetzak akordidoak eta hitzarmenak behar ditu, bestela ez dago lankidetzarik.  Formula juridiko berriak aztertu eta Gloria Perezek esan zuen ausartak izateko, ez egoteko ixilik.

Bukatzeko, bertan aipatu ez zuten arren, nik Finlandiako, liburutegi nazionalaren eredua gustokoa dut. FINNAk,  Finlandiako artxibo, liburutegi eta museoen altxorrak biltzen ditu. 2012an sortu zen. Liburutegi Nazionalak, kode irekiko OPEN source software batean izan behar zuela oinarri zioen,  VUFIND hain zuzen ere. Ezaguna da guretzat, horixe erabiltzen baitugu, gure liburutegi sarean.

 

29

Abu / 2013

Kultura askea?

Autorea:

Donostiako liburutegiek “Donostiakultura” marka darama. Betidanik liburutegi eta kulturaren arteko lotura zuzen horrek  buruhausteak sortu dizkit. Nahiago nuke liburutegia “kultura” bezalako kontzeptu abstraktu eta zail batengatik urrun balego. “Liburutegia marka edo irudi” independientea izatea.

Zer da kultura? Zer da kulturaren kudeaketa? Zertaz ari gara norbait kultua dela diogunean? Pertsona bakoitzak bere erara lotzen du kultura kontzeptua (liburuak, musika, antzerkia, zinema, kultura industria, kultura kudeaketa, kultura politika, museoak, artxibategiak, liburutegiak…); dena nahasian: ekipamenduak, eraikinak, euskarri fisikoak, sormen lana, kontzeptuak…

Kultura izenari erants diezazkiokegun adjektibo edo izen lagunei dagokienez, ugariak direla esan dezakegu zalantzarik gabe, eta orriak eta orriak beteko genituzkela ere. Kultura analogikoa, digitala, elitista, musikala, gastronomikoa…, kirol kultura, ahaleginaren kultura, euskal kultura, espainiarrra… Horien guztiak ditugu

Europan kulturaren hiriburuak izendatzen dira. Eslogan anitz sortzen dira horren inguruan. Hain zaila da kultura hiriburuaren proiektua azaltzea, ezen bulegoak eta langileak kontratatzen dira horretarako; baina, hiritarrak ez daki benetan zer den:  turismo era bat, edota europar politikarien azkenengo asmakizuna helburu ekonomikoakin ala auskalo zertarako!

Leonardo Padurak uztailaren 27ko Babelian kulturaren pirateriari buruz egiten du hausnarketa. Oso gustuko dut Padura, eta artikulu osoa irakurri nuen, batez ere copyright-en harira. Gaur egungo belaunaldiak uste du ez lukeela ordaindu behar jakinduriaz eta kultura gozatzeaz. “Kultura piratak” bihurtzen dira, eskubidea dute internetetik jaisteko dohain, orain arte liburudendan erosten zituzten liburuak. Copyright-en kontzeptua da, azken finean, zalantzan jartzen dena egungo gizartean. ” Kultura askea” kontzeptua ageri da.

Kultura askea

Jaron Rowanek kultura industrialaren beherakadari buruz eta kultura askearen garrantziaz idazten du. Bere artikulua ” Kultura aske digitala” liburuan aurki dezakezue. Aholkatzen dizuet.

Bertan, kultura askea eta software askearen paralelismoak eta desberdintasunak, azaltzen dira, interneten sorrera ere eta nola erabiltzen diren idazleen eskubideak aitzaki bezala, digital mundua kontrolatzeko.

Gaur arteko kultura eredua krisian dago. Eskubide bat al da kultura? Ala baliabidea? Bideragarria al da ekonomikoki aisialdi eta kultura industria?

Azkenengo urteetan, erakunde publikoek kultura egitasmo eta entrepresak bultzatu dituzte. Donostian, kultura hiriburu izateko burrukatu da.
Edozein kultura ekintza industria delako ideia indartu da. Europan, hain zuzen, ildo horretatik doaz, ” Europa sortzaile 2014-2020” programan. Lanpostu sortzaile den industria batez ari  gara: esku-lanaren %3,8a. eta Europako PIB/ BEG-ren 4,5a.

Horren aurrean, kultura askearen mugimendua sortu zen, software askearen gariapen neurrigabean oinarrituz, eta nolabait ere, erakunde handien kulturaren pribatizazio nahien aurka. Horren guztiarekin ondorioz, Espainian Sinde-Wert legea ezarri zen.

Horrekin guztiarekin batera, tresna digitalak hainbeste merketuz dira, ezen egun ia edozeinek badu nahi duen film, musika edota liburu deskargatzerik, eguneroko remixaren kultura sortuz.

Baina, Leonardo Paduraren artikulura itzuliz, eta, ez baditugu idazleak babesten? Edertasunaz, beldurraz, minaz… Idazten duten  horiek ez baditugu babesten? Ezin badute beraien lanak idazteaz ateratako diruaz bizi? Nork idatziko du, orduan? Hau da idatzi, letra larriz, sortu! .

Sarbidea, kultura errentagarri eredu berriak, talde balioa

 Egungo erronka da, leku komunetan dauden kultura lanak eskuratzeko bidea erraztea eta, era berean, haien berritzea ahalbidetzea.

Kultura eredu berriez argitu aurretik, ondasun kultural komuna definitu behar da. Eta hor beharko genuke egon liburutegiek.
Liburutegiak sortzailearen eskubideak babesten ditu, pirata berhezituz, eta era berean, lukro desio neoliberala galgatzen du, hiritarrari kulturarekiko lotura erraztuz; hau da, lan kulturalak edozein hiritarrentzat eskura jarriz.

Gaur egun gailentzen den ekonomia liberalak ez du kultura zer den galdetuko, edota zein den liburutegien eginkizuna kultura bideratzaile moduan, ez. Batzuetan, editoreen krisiaren kaltetuak gu izango garela, liburutegiak, erakundeak ordainduriko liburu elektroniko mailegu euskarriak sortzean.

Nik, zoritxarrez, ez dut hainbeste galderentzako erantzunik. Nola asebete sortzailearen eskubidea, bere banakakoaren balioa, kulturaren giza balioaren aurrean? Nola neur daiteke kulturaren giza balioa? Zer da guretzat kultura, edota ze kultura ondasuna bideratuak behar dugu, literatura kanona ere zalantzan dagoelarik?

Badakigu Industria kulturalak datu ekonomikoak defendatuko dituela eredu ordainduen alde; lanpostuak sortzen dira, aberastasuna, etab. Nik ikusten dut, inoiz baino argiago, liburutegiak direla gora egin behar dutenak aro digital honetan; erabiltzailearen eskuratze eskubidea eta sortzailearekiko errespetua, biak batera babesteko gai diren bakarrak baitira.

Bukatzeko erosi berria dudan liburua gomendatzen dizuet,  izenburu polita du eta pirateriaren gaiarekin lotuta dago: “Un mundo de todos y de nadie : piratas, riesgos y redes en el nuevo desorden global”. Daniel Innerarity egilearena.

28

Eka / 2013

Ametsezko liburutegia

Autorea:

Egun, liburuzain guztiak etorkizuneko liburutegia irudikatzen ari garela, liburu elektronikoaren mailegutza plataforma imajinatzen, espazio antolatzen ohiko apalategirik gabe, geure burua informazioaren bitartekari bilakatzen…; une egokia deritzot Alberto Manguelek “Ametsezko liburutegi” ari buruz dioena gogora ekartzeko.

Alberto Manguel Donostiatik oihartzunik gabe pasa zen. Luisa Etxenike idazleari esker izan genuen aukera hori. Baina, komunikabideek ez zuten apenas horren berri eman.
Orduko hitzaldiak bere beste liburu batean izan zuen oinarri : “ Liburutegia gauean”. 2008ko urriaren 23an egon zen Donostian. Manguelek irakurketa, liburutegiak, irakurgaiak, izan zituen mintzagai.

2013ko ekainaren 13an 2012ko Espainiako olerkigintza Saria, Antonio Carvajal ere oharkabean pasa da gure hiritik; kazetariek ez dute haren berririk eman. Bai batean, bai bestean, Donostia Kulturaren komunikazio sailak bere eginbeharra ongi bete zuen. Baina, zein kultura mota interesatzen zaie medioei? Zorionez, Antonio Carvajalek argi utzi zuen ez duela ospea helburu, adituen onarpena baizik.

Ba al dago ametsezko liburutegirik?

Alberto Manguelek deskribatzen digun ametsezko liburutegia. “Errege Gorriaren ametsa” liburuan, bat egiten du alde askotan nire ametsetakoarekin. Manguelekin ehuneko ehunean ados ez banago ere, blogera ekarriko dut bere liburuaren atal hori, eta euskaratzen saituko naiz. Atal horren izenburua da: ” Ametsezko liburutegia definitzeko zenbait ohar”. Esaldi laburrez, era  poetikoan ematen ditu oharrak. Azken finean, liburutegiak gustuko dituela eta irakurketaren historian aditua dela jasotzen dugu.

Nire ametsezko liburutegia utopia bat da: Donostiako udal liburutegi berria eraikin bakar batean ikustea.

“Ametsezko liburutegia definitzeko zenbait ohar”

1. Ametsezko liburutegia irakurle batentzat bereziki egina dago. Irakurle guztiek sentitu behar dute beraiek direla aukeratuak.

2.  Ametsezko liburutegiaren atearen gainean Rabelaisen lelo bat dago idatzia. ” Lys ce que voudra” ” Irakur ezazu nahi duzuna”

3. Ametsezko liburutegia birtuala zein materiala  da. Teknologia guztiak onartzen ditu, euskarri guztiak, testu mota guztiak.

4. Ametsezko liburutegia sarbide errazekoa da. Ez eskailera garairik, ez lur irristakorrik, ez ate nahasgarririk, ezta zaintzaile beldurgarririk irakurle eta liburuen artean.

5. Ametsezko liburutegiak eserleku eroso baina irmoak ditu, besoentzako eta guzti, eta bizkaralde makurrak, Frantziako Liburutegi Nazionaleko Labrouste areto penagarrikoak bezalakoak.

6. 1250ean, Fournivaleko Richardek ametsezko liburutegia ” hortus conclusus” batekin konparatu zuen, hau da jardin itxi batekin.

7. Ametsezko liburutegiaren hormak adreiluzkoak edo egurrezkoak dira. Baditu, halaber, beirazko leiho ederrak bista ederrak eskeintzen dituztenak. Liburutegia ez da inoiz “hortus” guztiz “conclusus “.

8. Ametsezko liburutegiak batez ere liburuak ditu, baina ez bakarrik liburuak. Bertan biltzen dira ere mapak, koadroak, objektuak, musika, ahotsak, filmak eta argazkiak. Irakurtzeko lekua da, terminoaren adierarik zabalenean.

9. Ametsezko liburutegian irakurleak eskura ditu apalategiak. Ezustekoren bat aurkitzeko parada eman behar zaio irakurleari.

10. Liburutegi honetan apalak altuera egokian egongo dira beti, ez altuegi ez baxuegi.

11. Ametsezko liburutegian ez du inoiz egingo ez bero handirik ezta hotzik ere.

12. Ametsezko liburutegiak etiketatu gabe antolatzen du.

13. Ametsezko liburutegian ez dago behin-betiko atalik.

14. Ametsezko liburutegiaren mapa bere katalogoa da.

15. Ametsezko liburutegian janaria, edaria eta fotokopiagailuak ugari eta eskura errazak izango dira.

16. Ametsezko liburutegia isolagarria zein gainezkatua da; intimoa eta harreman sozialetara irekia; hausnarketarako, zein elkarrizketarako prestatua; lasai eta oparoa; eruditoa eta galderazalea; askoren desesperazioz josia eta irakurtzeke dagoenaren itxaropenaz jantzia.

17. Ametsezko liburutegiak litekeen liburu ororen promesa gordetzen du.

18.  Ametsezko liburutegian liburu bakoitzak beste baten egiten du oihartzun .

19. Ametsezko liburutegia etengabe berriztatzen den betirako antologia da.

20. Ametsezko liburutegiak ez du inoiz ixten.

21. Ametsezko liburutegian zirriborroak egin daitezke liburuetan.

22. Ametsezko liburutegia era berean jendartekoa eta ezkutukoa da. Klasiko ezagunenak eta ia inork ezagutzen ez dituenak gordetzen ditu.

23. Ametsezko liburutegian irakurleak ezarritako ordena hankaz gora jarri behar du.

24. Ametsezko líburutegiaren liburu kopurua aldakorra da. Alexandriako liburutegian zazpiehun erroilu omen zeuden; Jorge Luis Borgesen liburutegian bostehunera ez ziren iristen; Birkenau konzentrazio esparruko liburutegiak zortzi baino ez omen zituen, baina balio neurtezinekoak.

25. Hormaz, apalez eta liburuz osaturik badago ere, ametsezko liburutegia gure irudimenean dago; gogoan duguna da.

26.  Ametsezko liburutegiak jarraipenezko testua iradokitzen du; ez du hasiera argirik, ezta amaiera asmagarririk ere.

27. Ametsezko liburutegian ez dago debekaturiko libururik, ezta aholkaturikoak ere.

28. Ametsezko liburutegia hurbilekoa egiten zaio bai San Jeronimori, bai Noam Chomskyri.

29.  Ametsezko liburutegian irakurle guztiak, beti, ongi etorriak sentitzen dira.

30. Ametsezko liburutegiko orrialde bakoitza lehenengoa da. Ez dago azkenengorik.

31. Paul Valeryren burmuineko kutxak bezala, ametsezko liburutegian ondorengo izenak dituzten sailak daude: une egokiagoan ikastekoa;inoiz horretaz ez pentsatzekoa;
alferrikakoa bertan sartzea; aztertu gabeko edukia; zentzurik ez duten gaiak; bigarren bizitzan bakarrik azter daitekeen altxorra; premiazkoa; arriskutsua;delikatua; ezinezkoa; utzi; gordea; beste batzuk har dezaten ardura!; zaila, etab.

32.  Ametsezko liburutegiak Babelen madarikazioa desegiten du.

33.  Ametsezko liburutegiak gizarteak irudikatzen duenaren sinbolo da. Gizartea, bere burua ezagutzeko, liburutegien mende dago, horiek baitira gizartearen memoria.

34. Ametsezko liburutegia infinitoraino has daiteke, ez baitu toki fisikorik behar; eta jakintza guztien ezagutza eskain dezake, denbora fisikori ez baitu behar.

35.  Antigualeko hezurtegietan irakur zitekeen: ” zeure burua ikusten duzun eran ikusten dut nik neurea; ikusten nauzun eran ikusiko duzu zeure burua”. Antzekoa esan dezakegu liburutegi idealari buruz eta bertako irakurleez.

36. Ametsezko liburutegia ez da hezurtegi bat.

37.  Antzina liburutegiak apaiz egipziarren ardura ziren. Haiek hildakoen arimei liburuak ematen zizkieten, hildakoen erreinuetan lagungarri izango zitzaielakoan. Ametsezko
liburutegiak funtzio hori ere betetzen du, arimak gidatzeko sortea da.

38.  Ametsezko liburutegiak era berean, berritu eta mantendu egiten du. Ametsezko liburutegia arina da.

39. Zenbait liburu haiexek dira beraiek ametsezko liburutegia. Melvilleren Moby Dick,Danteren Divina Comedia, Chateaubrianden “ Las memoires d’ outretombe”

40. Ametsezko liburutegian ez da iparrorratzik behar. Bere itxura fisikoa bada ere bere egitura intelektuala.

41. Ametsezko liburutegiaren arkitektoa, beste edozerren gainetik, ametsezko irakurlea da.

42. Edozein tiranoren ezinezko helburua ametsezko liburutegia suntsitzea da.

43. Irakurle guztien ezinezko helburua da ametsezko liburutegia berreraikitzea.

44.  Ametsezko liburutegiak ( liburutegi guztiek bezalaxe) zuretzat bereziki idatzia izan zen lerro bat gordetzen du.

Gaur egun, etorkizun igarleek horrelako galderekin etengabeko erasoan ari zaizkiguralik: zertarako liburuz josiriko liburutegiak? Zergatik alferrik galdu leku preziatuak paper inprimatu multzo infinituak gordez?, onuragarri egiten zaigu Alberto Manguel bezalako irakurzale eta liburutegi zaleek idazten dutena irakurtzea.

Irakurle bakoitzak aurki dezala bere ametsezko liburutegia

27

Mar / 2013

Wikipediarekin bueltaka

Autorea:

Taller de Wikipedia en la Biblioteca Central InfantilUrtarrilaren 25ean Donostian, Carmen Fenoll, Kataluniako Generalitateko liburutegiburuaren, eta Alex Hinojo “Glamwiki” proiektu katalanaren bultzatzailearen bisitaldiaz gozatzeko parada izan genuen.

Lehenengo saioa Udal liburutegiko Mandaseko Dukearen aretoan egin genuen. Fermín Lasala Colladok, Mandaseko Dukeak, Donostiako liburutegiari oparitu zion, bere biblioteka pertsonala eta liburuen artean Diderot eta D’ Alemberten Entziklopedia. Bitxia da Tomas Saorínek, “Wikipedia, Atik Wra“, bere liburuan aipatzen duen antzekotasuna, XVIII. mendeko proiektu horren  eta gaur egungo, Jimmy Walesen Wikipediaren artean. Bi egitasmoek kritika ugari jasoak; baliabide ekonomikoak eskuratzeko arazoak, kritikak isilarazteko ahaleginak, baina, azkenean garaile.

Tomas Saorínek aipatzen du ere, Philipp Bloomen “L’ Encyplopédie” saiakera bikaina.
Enziklopedia zaleek XVIII.mendean bazuten zer galtzerik: askatasuna.

Formakuntza tailerra.
Lehenengo saio horretan, tailer bat antolatzeko beharra sortu zen. Martxoaren 1ean egin dugu, Haur Liburutegi Nagusian. Alex Hinojok ondo asko azaldu digu wikipedian kolaboratzaile izatea, ez dela soilik artikuluak idaztea edo osatzea; hezkuntza eta  kultura erakundeek bere giza funtzioa bete dezakete, beraien baliabideen zati bat Wikipedia eraikitzeko emanez. Liburuzainok, artxiboko langileok, museo zaindariok, irakasleok…heziketa eta kultura bideratzaileak gareen heinean, badugu orain, kultura hedatzeko beste tresnarik.

Kolaboratzaile eremu ezagun bat GLAM izenekoa da. Akronimo hori Galleries,
Libraries, Archives and Museums hitzekin osatua da.

Zer egin dezakegu liburutegietan?

Wikimaratoiak. Jarduera honetan, wikipedista talde bat elkartzen da, normalean liburutegi batean, artikulu edota gai bat ahalik eta gehien osatzeko.
Wikimaratoiak egin izan dira Katalunian, Xabier Miserachs, Joan Miró eta Angeles Santos Torroellaen artikuluak osatzeko. Liburuzainok kalitatezko bibliografia eskaini eta wikilariek Internet konexio, mahai bat baino, ez dute behar.

Irudien askatzea. Wikipedia oso leku ikusgarria da, eta gero eta erakunde gehiagok hori ulertu dute eta haien bildumak eskuragarri egin nahi dituzte ahalik eta jende gehiagorentzat. Wikipediaren eremu honi, hau da, irudiena, Wikimedia Commons deritzo. Horko eduki guztiek Commons creative lizentzia dute, publikoak dira. Adibide bat ematearren: Víctor Balaguer Museo Liburutegiak bere pinakoteka osoa wikipedian eskegi zuen 2011n.

Testuen askatzea.
Zenbait museok, Picasso Museoak, Josep Pla Fundazioak…, eta liburutegiren batek, Palafrugellekoak esaterako, beraien legezko oharra aldatu dute, bere web orria Wikipediarekin bateragarria izan dadin. Modu honetara badago sortzerik artikulu ugari, aldez aurretik kaleratutakoak aprobetxatuz. Wikipediak erakundeetako ohiko webek baino askoz bisitari gehiago izan ohi dute.

Wikipedilari egoiliarra. Wikipediako editorea da eta denboraldi batean erakunde jakin batekin lan egiten du. Era berean wikipedian, argitaratzen ditu erakundeari dagozkion zenbait jakingai. Horrelakoen bitartez, zubiak eraikitzen dira editore taldeen eta kultur erakundeen artean. Alex Hinojo, adibidez, Picasso Museoko egoiliarra izan zen; Palafrugellekoak izan zuen wikilari egoiliarra ; halaber, British Museumak…

Lehiaketak Taldeak dinamizatzeko era egokia da. Alex Hinojok kontatu zigun British Museumek lehiaketa bat antolatu zuela, non berarien bildumari buruzko kalitate handieneko bost artikuluen egileek opari sorta bat jasoko baitzuten. Arrakasta izugarria izan omen zuen deialdiak.

Hezkuntza programak.
Badago kolaboratzerik maila desberdinetako hezkuntza erakundeekin. Katalunian eskoletan ari dira, baina Unibertsitatearekin ere egin daiteke. Ikasleei eskatzen zaie, haien lanak paperean edota power point batean egin ordez, wikipediako artikuluak eta gaiak osatuz hobetzea. Liburutegien ardura formakuntza eta bibliografia ematea litzateke. Irakasleak zuzenketa lana wikipedian bertan egingo luke.

Badago beste kolaborazio modurik, baina orain arte aipatutakoak badira nahiko adierazteko eremu berri honen erakargarritasuna. Donostiako liburuzainei iruditu zaigu, ezer antolatu aurretik formakuntza handiagoa behar dugula. Beraz, bide hori urratzear gaude, baina astiro-astiro joango gara.
Mediateka Tabakalera Euskal Wikipediarekin harremanetan jarria da eta martxoan egindako saioan gurekin izan genuen Jose Mari Sarasola, wikilaria.
Mediateka Tabakalerak edo beste euskal kultur erakunderen batek lekukoa hartuko duelakoan nago.

Ezin dut bukatu bidalketa, aholkatu gabe Tomás Saorínen liburua, oso argia eta etorkizunerako ideiak ematen digu.

06

Eka / 2012

Muskizeko liburutegiaren urteurrena

Autorea:

Ana Ruiz, Haur liburutegi Nagusiko liburuzainak idatzitako bidalketa.

Joan den maiatzaren 23an jardunaldi interesgarri batez gozatzeko aukera izan genuen, Muskizeko Liburutegiaren 25. urteurrena zela eta. Duela 23 urte bertako liburuzain
den Fernando Juarezek oso ekitaldi polita eta atsegina antolatu zuen.

Liburutegien munduan ezagunak diren zenbait aditu entzuteko aukera aparta izan genuen; Juárez bera, Jordi Serrano, eta José Antonio Merlo Vega, besteak beste.

Berez, ekitaldi egituratua zen, baina lagun arteko bilera bihurtu genuen. Kafea eta pasten artean, liburutegien egoera eta etorkizunari buruz hausnartu genuen: edukiak sortzeko beharraz, informazioa partekatzeaz, agerikoagoak agertzeaz, eta jarduerak antolatzeaz aritu ginen.

Ondorioz, uneren batean egoera ekomonikoa dela eta ezkortasuna azaleratu bazen ere, orokorrean pozik azaldu ginen, uste baitugu liburutegiek garrantzia handia dutela gaur egungo gizartean. Krisialdia eta murrizketak pairatzen ditugun arren, liburutegiek bitartekari lana egin behar dugu, eta erabiltzailearengana hurbildu, gizartean
hain egungoak diren baliabide digitalak eskuratuz.
Guztiok oso garbi genuen norantz abiatzen ginen. Baina, ea gai garen gure gogoa eta grina gizarteari transmititzeko.

ZorionaK Muskiz!

 Nire blogean parte hartzera konbidatu nuen nere lankidea Ana Ruiz bera Muskizen egon baitzen. Elena Oregirekin, Haur Liburutegi Nagusiko arduradunarekin.Jardunaldi horretako oihartzuna nire blogean zabaltzea, interesgarria iruditzen zait.

Bukatzeko  gomendiotxo bat irakurri ezazue Fernado Fuárezen txostena, ” Sare sozialen eboluzioa 2010ean” Anuario ThinkEPI, v. 5, or. 146-154

 

 

27

Urt / 2012

Intxaurrondo auzoan liburutegi berria ireki dugu

Autorea:

Isabel Vesga liburutegiko arduraduna , Intxaurrondo Berri, San sebastián, red de bibliotecas2012. urteko lehen post honetan, ezinbestean Intxaurrondoko liburutegi berria aipatu behar dizuet. Abenduan ireki genuen. Berez, lekualdaketa izan da, Gaztela kaleko liburutegiari agur esan baitiogu.
Kultur etxe berria bi solairuko eraikin batean dago kokatua udal kiroldegiarekin batera.
Aurreko liburutegiak 280 metro koadroko azalera zuen; oraingoak, berriz, 1010 metro koadro ditu. Azalera solairu bakarrean banatua dago, erdian patio bat duelarik. Patioa auzoko artistek apaindu dute berriztatutako materiala erabiliz. Irakurleak  bertara atera daitezke lasaitasun bila.

Intxaurrondo berri liburutegia DonostiaLau urtetan jardun dugu lanean egitasmo hau burutzeko, eta esan dezakegu gure sareko liburutegi  onenetarikoa dela. Urgari bulegoko Patxi Gastaminza eta Jose Javier Uranga arkitektoak izan dira proiektuaren arduradunak, eta gure eskariak beti aintzakotzat hartu dituztela esan beharra dago.

Denbora horretan, liburutegiko arduraduna den Isabel Vesgak eta biok aritu gara uneoro elkarlanean: Altzari horniketa esleitzeko; haiek planoan kokatzeko; RFID irrati-frekuentzia sistema aukeratzeko, espazioak antolatzeko; dekorazioa…

Gehiago irakurri

26

Abe / 2011

Marguerite Duras Mediateka, Parisen

Autorea:

Biblioteca Marguerite Duras ParisSejour Culture Bibliothèque egitarauan antolaturiko bisitaldien artean, bat izan da Marguerite Duras Mediatekara, Pariseko 20. distritoan dago.

Frantsesez mediateka hitza erabiltzen da liburutegiak euskarri teknologiko guztiak dituela adierazteko.

Mediateka  guztiz aldatzen ari den auzo batean dago. Eraikin berean, aparteko sarrera duten 200 apartamentu daude. Roland Castro eta Sopphie Denisoff arkitekto hirigileek burutu zuten proiektua.

Auzoan 182.962 biztanle inguru bizi dira; Mediatekak 2010eko ekainaren 12an ireki zituen ateak. Eraikuntzan erabili dute beira, porlana eta egurra. Mediatekak denetara 4200 m2 erabilgarri ditu.

Gehiago irakurri