27

Ots / 2017

Liburu-denda independenteak “ergelkeriaren” aurkako erresistentzia guneak

Autorea:

Liburuaren egunean liburu saltzaileakParis literarioBerri triste bat dugu, otsailaren 11n, larunbatean, itxi egin zuten Donostiako Garoa liburu-denda. Garoa liburu-denda Zabaleta kalean zegoen, Gros auzoan, eta duela bi urte besterik ez ireki zituen ateak asmo handiko proiektu batekin, programa propioekin –“Osoigo” eta “Paperezkoak–, baina ezin izan du aurrera jarraitu nahiz eta bi urteotan zehar Imanol Agirrek eta bere anaia Enekok gogor egin duten lan liburu-denda hori kultur elkargune handi bat izateko asmoak bultzatuta.

Elkargune bihurtzeko kontu hori beste klixe bat, edo modako esaldi bat izaten hasi denez gero, bai liburutegietara bai museoetara eta liburu-dendetara aplikatu ohi dena, nabarmendu nahi dut liburu-denda independenteak ergelkeriaren aurkako erresistentzia guneak direla ere bai. Esaldi hori François Busnel autore, kazetari eta France 5 kate frantseseko “La grande Librarie” saioaren aurkezlearena da.

Liburu-dendak izugarri gustatzen zaizkit –ia liburutegiak bezain beste– eta horregatik Garoa itxi izanak eraman nau otsaileko post hau liburu-denda independenteei buruzko liburu bati eskaintzera.

François Busnelek idatzia da liburua. Pentsatzen dut zuetako askok ez duzuela ezagutuko. “Mon Paris littéraire”Nire Paris literarioa” du izena. Liburuak Parisko liburu-denda independente piloa biltzen ditu, 350, alegia. Autoreak “arrondissement” edo “auzoka” sailkatu ditu, eta iruzkin subjektibo labur bat gehitu die bera ohikoa den liburu-dendei.

Liburu-denda bat, dio autoreak 2016ko abenduaren 15eko Figaro-n argitara ateratako elkarrizketa batean, ”eguneroko bizitzatik oso urrun eraman behar nau, erakusleihotik, errotulutik hasita. Gustuko ditudan liburu-dendak, lehenik eta behin, leku ederrak dira: zura, aulkiak edo sofak, kartel zaharrak, liburuak bazter guztietatik (behar ez duten lekuan tarteka) topatzen ditugu eta, batik bat, liburu-saltzaileen irribarrean irudikatzen den espiritu hori”.

“Parisko nire liburu-denda maiteenak dira “Les Traversées”, Saint Médard plazan, Edouard Quenu kaleko 2. zenbakian zehazki, edo “L écume des pages, boulevar Saint Germain-en edo “Les guetteurs de vent” avenue Parmentier-en, 108. zenbakian. Dominique Monin eta François Lantignier liburu-saltzaileek garrantzi handiko bide-erakusle bat ezarri dute 11e arrondissement auzoko denda honetan. Irakurketa publiko ugari antolatu ohi dituzte bertan.

Autorearentzat liburu-dendek askatasun absolutua adierazten dute, bidaia bat, gauzarik chic-ena. Liburu-dendak eta te edo kafe saloiak nahastearen joera dela eta, autorea ados dago baldin eta liburua bada artista nagusia, vedettea. Duela gutxi, Shakespeare & Company liburu-denda famatua, Bûcherie kaleko 37. zenbakian, berriro ireki dute kafetegi bat itsatsita duela. 1951n liburu-denda ireki zuen George Whitman fundatzailearen biloba murgildu da abentura horretan.

Gainera, autoreak liburu-dendak desagertuko ote diren galdetzen diotenean kategorikoki erantzuten du ez direla desagertuko aurresanez. Mundu desmaterializatu honetan espazio errealak eta benetakoak behar izango ditugu, eta liburu-saltzaileak behar izango ditugu. Bere iritziz, Internetek aisetasuna adierazten du; ez, ordea, zorigaitza. Ezerk ez ditu ordeztuko halako lekuak, galdu, eztabaidatu, ligatu, aukeratzean zalantza egin, eta bilatu nahi ez genituen liburuez besoak kargatuta ateratzen garen lekuak.

Parisko liburu-denda guztiei buruzko informazioaz gain, liburuak ikusten ari garen bitartean pote bat, ardo bat non hartu proposatzen digu autoreak. Auzo bakoitzean hurbiltzen gaitu taberna bereziren batera. Adibidez, la belle Hortense gomendatzen digu, Vieille du Temple kaleko 31. zenbakian, eta liburuen artean afaltzea la Librairie” jatetxean, avenue Gambetta-ko 50. zenbakian, besteren artean. Gainera, Paris literario hau helbidez josita dago, idazle famatuak non bizi edo jaio ziren erakusten digutenak. Auzo bakoitzean aurkezten dizkigu helbide literarioak mapa batean seinalatuta. Izan ere, gida bat da fetitxismo literarioaren zaleentzako.

Nire hiri Donostiara itzultzean, joan den 2016an, liburu-denden elkarraldi bat izan zen, Liburu-saltzaileen Munduko Tokapeta. Bi egunak –maiatzak 3 eta 4– Jorge Carriónek dinamizatu zituen, “Librerías” saiakeraren egileak. Bost liburu-denda nagusiren esperientziak aurkeztu zituzten: Colonnes (Tanger), Ulysse (Paris), Nollegiu (Bartzelona), Ler Devagar (Lisboa). Eta Tipos Infames (Madril). Izan al zuen oihartzunik ekitaldi honek?

Jorge Carriónek, 2017ko”Irakurketa Espainian txostenean”, liburu-dendei eskainitako kapituluan, liburu-denda kulturalei eta liburu-denda hibridoei buruz hitz egiten digu, baita nire hiriko Ubik sorkuntza liburutegiaren esperientziaz ere. Jorge Carriónen arabera, liburu-dendek kopiatu beharko luketen esperientzia.

Jorge Carriónek ziurtatu duenez, liburu-dendek etorkizun lerro bat dute ordenazio tematikoarekin, esan nahi duena New Yorkeko gidaliburuen bila gabiltzanean alboan topatuko ditugula hiri horri buruzko nobelak, CDak eta gai horren inguruko objektu tematiko guztiak batera. Gainera, liburu-saltzailearen alderdi preskriptorea areagotzea proposatzen du, hezigarri izateraino bihurtu behar duen alderdia. Ubik-eko liburuzainen bihurketa aipatzen du liburu-saltzaileek egin beharrekoarekin alderatuz.

Garoa itxi izanak errealitate bat islatzen du. Zaila da Donostian liburu-saltzaile izatea. Liburu-dendek liburuak saldu behar izaten dituzte bizirauteko. Badakit Garoaren itxiera ez dela irizpide ekonomikoen ondorio bakarrik izan, baina absurdua litzateke ahaztea “negozio” horien alderdi ekonomiko eta kultural bikoitza.

Nik ez dut soluzioa, eta liburu-dendei lotuta errepikatu ohi diren hitz batzuek –mantrak, elkarbizitza, hibridazioa, kultur elkargunea– halako eszeptizismoa eragiten didate.

Liburu-denda independienteak esfortzu handiz mantentzen dira. Saltoki handiek, Donostiako FNACek esaterako, liburuak, kafeterak, ordenagailuak, telebistak, papera saldu, elkarraldiak antolatu… egiten dituzte. Liburu-denda txikiagoek, profesional handien ardurapean daudenek, “biziraun” egiten dute. Liburu-denda hauek datozkit burura: Lagun, Hontza, Donosti liburu-denda, Idatz, Zubieta liburu-denda, joan den urtean Gipuzkoa plazatik Errege Katolikoen kalera lekualdatu zena, Elkar liburu-dendak, Alde Zaharrekoa eta Bergara kalekoa, Kaxilda liburudenda, Armageddon comic eta auzoetako liburu-denda/papertegi txiki guztiak.

François Busneli bezalaxe, liburu-dendek azkeneko hitza esateko dutela iruditzen zait niri ere. Geu gara, irakurleok, biziarazten ditugunak haietan sarritan sartuz eta erosi behar ez genituen liburuak erosiz. Irakurleok gara erabakitzen dugunak Amazon-en erosi ala ez, jakinda ez dituela ordaindu behar dituen zergak ordaintzen. Geu gara, irakurle izateko dugun askatasunean, erabakitzen dugunak liburu-dendarik gabeko hiriak ote nahi ditugun edo babesten ote ditugun erabakitzen dugunak: Animo eta ez itzazue itxi ateak mesedez, eta garai berriei keinu egiten badiezue ere, mantendu esentzia, mantendu liburua eta zuen jardun ona.

Librería lagun DonostianZubieta Liburudenda

Librería Lagun

30

Api / 2013

Nazioarteko liburu eguna. Izango al dute liburudendek lekurik etorkizunean?

Autorea:

Día internacioal del libro 2013. servicio bibliotecario
Ospatu berri dugu Liburuaren eguna, apirilaren 23an. Donostiako udal liburutegiek  badaramagu hamar bat  urte egun hori dela eta, Gipuzkoa Plazan karpa bat jartzen. Bertan eskolekin zenbait ekintza burutzen ditugu, irakurle eta erosle onenei sariak banatzen dizkiegu, jendaurreko irakurketa egiten da… Gure helburua liburu saltzaileei laguntzea da.

Aurten, bereziki alkatea eta zinegotziak zoriondu nahi ditut, lanpeturik egon arren, guregana hurbiltzeagatik irakurketan parte hartzeko. Beraiek aukeratutako testua izan da, momentuan irakurtzen ari diren liburukoa, edo 1813 urtearekin zerikusirik duena, Donostiaren erreketaren urteurrena ospatzen ari baikara aurten. Urtero, irakurketa horretara konbidatzen dugu jendea: idazleak, editoreak, hiritar ezezagunak… Ez dut inoiz ilararik sortu, baina ez dut etsiko, erronka moduko bat da niretzat.

Eta, liburudendak?

Liburuaren egunean, protagonismoa liburusaltzaileari dagokio, eta salmentari. Prentsaurrekoan galdera nagusiak liburudenden krisialdiari buruzkoak izan ziren. Liburu saltzaileen taldearen buru den Andoni Arantzategik zioen aurtengo salmenta 2012. urtekoa baino hobea izan zela, Baina, hala ere,   Donostiako liburudenda guztiek plazan postu bat jartzeko adinekoa ez dela. Egun horretan, % 10eko beherapena egiten da, Gipuzkoa plazan, zein liburudendatan.

Ikusgarritasunaren eguna da. Liburua hurbil, esku artean, sentitzeko eguna…baina, zoritxarrez, urtero-urtero liburu saltzaile gutxiago etortzean direnez, goibel samarra da erakusten dugun irudia.

Digital aroaren eragina liburudendatan.

Adituek, liburudendak direla eta, nahiko etorkizun iluna azaltzen digute, hala ere, argitxoren bat ere erakusten dute.

Manuel Gil eta Joaquín RodríguezenLiburuaren eramangarritasuna eta paradigma digitala” lana irakurri dut. Oso liburu serioa da. Hitzaurretik, gaiari buruz erantzunak baino galdera gehiago ditugula ohartarazten gaitu. Ondorengo baieztapenak atera ditut:

“Liburudendak desagertuko zaizkigu masa-azoketatik uste baino lehenago”. Konponbidea: argitarapen askerekin lotzea eta espezializaioa.

• ” Liburu saltzaile digitalek, ohiko askok baino hobeto ari dira; baieztapen horrek harrigarria eta mingarria dirudien arren.” Autoreek diote liburudenda digitaletan aukera zabalagoa dela, bilaketa ere errazagoa, salneurria ez dela ukiezina izaten, jasotzeko modua aukera dezakezu, opariarako papera ere eska dezakezula… Laburtuz, garaiezinak direla!
“Ohiko liburu saltzaileek elkartu behar dute, taldea sortu, salmenta ondorengo zerbitzuak hobetu, erosketa gustagarria bilakatu”

Liburu saltzaileek aurrera pausu bat eman behar dute, eta beraien book+ business egitasmoa sortu.

• “ Liburu saltzaileek sarean indarra galdu badute ere, sare sozial eta blogarien mesedetan, liburu saltzaile onak behar ditugu”. Amazonek berehala antzeman zuen iritzien garrantzia webetan, irakurle ezagunek diotena aintzat hartzen da, aholkuak kontuan hartzen dituzte beste irakurleek. Ahoz ahokoak indarra du.

” Sareak paper-liburu salmenta ere areagotzen du”. Askok usten dugu bi eratako liburuen elkarbizitza posible dela. Irakurle onok liburuak erosten jarraitzen dugu. Bai liburudendatan, baita gure e-reader-ean irakurtzeko. Erosi diot, ez pirateatu. Ez dut ulertzen liburuak pirateatzearena, ez irakurle direnengan, are gutxiago inoiz irakurle izan ez direnengan. Zenbat lagun, ezagun, e- reader-a eskuratu bezain laster, bihurtu dira aukeratu ere ez duten produktuen pirata ? Benetan egiten al dute prezioak bidezkoak ez direlako horretaz editoreak ohartarazi nahi dituztelako? Pirateriaren genea euskal edota espainiar ADNan ba ote daramagu?

.Ezagun batek esaten dit liburu elektronikoak erosten ditugun bakarrenetakoa naizela. Amazonen erostea benetan erosoa, azkarra eta paperean baino merkeagoa da. Zer dela eta, denbora alferrik galdu pirateatze jardunetan?

“Liburudenden apokalipsia ez du ekarriko aro digitalak, rotazio handiko liburuak salmenta kate erraldoietan saldu nahi horrek baizik”. Eremu horietan lehiatzea ezinezkoa da.

Liburuen prezioei buruz eztabaidak daude. Batzuk diotenez %30eko margena ez da nahiko liburudenda baten mantenurako kontuan hartuz gastu guztiak. Liburu saltzaileak ezarri beharko luke prezioa? Prezioa merketuz arazoa konpoduko litzateke? Merkatua geldirik dago, ez dira erosle berriak ageri, eta are gutxiago krisialdi dela medio. Noiz egingo da eztabaida serioa liburu saltzaile eta editoreen artean?

Donostian itxi berri dute zinemagintzan espezializatua zegoen, liburu denda bat: ” Metrópolis”. Denboran atzera eginez, gaztetatik honuntza zenbait liburudendaren desagertzea ezagutu dut: “Baroja” alde zaharrean, “Internacional” Txurruka kalean, “Ramos” Elkarrek hartu du… Eta, FNAC sarearen sorrera, San Martín azokan, ezagutu dut.

Liburuaren inguruko etorkizuna argi daukan inor ez dugu aurkituko. Garaiak aldatu dira. Liburudendek oso zaila dute, baina badute aurkitzerik bizirauteko zirkinik, txokorik, beraien egoera eta rolari buruz,  azkar, eta sakoneko hausnarketa egiteari ekiten badiote.

Ez da nire asmoa, irakastea liburu saltzaileei zer eta nola egin, ez, nahiko lan guk geuk liburutegietan datorkiguna dela eta. Baina, izugarri gustatzen zaizkit liburudendak, izugarri gozatzen dut Paris bezalako hiri handietan, adibidez, Latindar auzoko liburudendatan; edo New Yorken Barnes&Noble-n…kafe bat bertan hartzerik baduzu, liburuak, papergaia erosi edo ikusten dituzun bitartean… Londonen Foyles- en gauza bera.

Bartzelonan proposatu zuten, liburugintzari laguntzeko, kafetegi bat egon litekeen bezalaxe, liburudendak jartzea liburutegietan (Ez dakit ekimena aurrera daramaten).
Beraz, ez dut konponbiderik eskaintzeko, baina, orain arte egin dugun bezala, Liburudendek eta liburutegikoek elkarrekin jarraitu behar dugula deritzot. Denok liburuak aholkatzen ditugu. Nahiko ondo egin dugulakoan nago. Jarrai dezagun! Ez nuke bizi nahi liburudendarik gabeko hiri batean!