26

Mar / 2018

Biblioterapia. Ba al dute liburuek gaitzak sendatzeko ahalmenik?

Autorea:

Libros que curan

Biblioterapia ez da zientzia bat, baina guztiok esan dezakegu liburuek –eleberriek bereziki– lagun diezaguketela une larriak gainditzen.

Biblioterapia terminoa aspaldikoa da, ez da asmakizun modernoa; antzinatik dator literaturak ahalmen sendagarria dueneko ustea.

Katherine Lui Gómez Mujicak, Venezuelako Unibertsitate Zentralak Bibliotekologian lizentziatuak, biblioterapiako liburu honen bidez hurbiltzen dizkigu definizioak, ibilbide historikoa eta egin daitezkeen biblioterapia motak. Hura erabiltzen duten profesionalei buruz mintzo da: psikologoak, psikiatrak, bibliotekologoak edo bibliotekariak.

Bibliotekologia, dakizuenez, Hego Amerikan erabiltzen da, Espainian, berriz, bibliotekonomia esaten zaio. Kontzeptu biak dira oso arraroak biblioteken zientziaz eta ikasketez ezer gutxi dakien jendearentzat. Egileak,  bibliotekologoaren jardun profesionalaren ikuspegitik azaltzen digu biblioterapia; horregatik dago liburua, gehienbat, biblioteketako profesionalei zuzendua.

Biblioterapiari buruzko azterlan arras interesgarria da, eta harritu egin nau ikusteak nola bertan adierazten denetik asko oinarritzen dela hirurogeiko hamarkadan Estatu Batuetako ospitaleetatik ateratako esperientziatan. Zehazki, San José, Kaliforniako Agnews State-ko ospitaleko bibliotekan.

Ospitale horretan gaitz fisikoak liburuen bitartez sendatzeko bideak lantzen ziren. Sendatzaile taldean biblioterapeuta bat edo psikiatra bat izaten zen, bibliotekologoarekin batera; azken honek aztertzen du talde-saioetarako materiala, irakurgaiak. Proiektuak onarpen maila handia izan zuen eta oraindik badihardu.

Ezin du edonork aritu biblioterapian. Funtsezkoa da biblioterapeutaren eta bibliotekologoaren prestakuntza espezifikoa aintzat hartzea. Biok ere biok izan behar dira gauza pazientearen irakurtzeko gaitasuna ebaluatzeko, literatura egokia hautatzeko eta taldearen eztabaidak suspertuko dituen teknika proiektiboak erabiltzeko. Profesionalek batera lan egiten duen taldea osatu behar dute. Ez dakit Euskadiko ospitaleetan ezer lantzen ote den biblioterapian.

Sinesgorrentzat, esan dut lehen ez dela asmakizun moderno bat. Aipatu nahi dut Egipton bibliotekak “Biziaren Etxeak” zeritzoten tenplutan egoten zirela, eta benetako ezagutza eta espiritualtasun guneak zirela.

Erromatarrentzat tratamendu medikoa lotuta zegoen irakurtzearekin, eta grekoek arimaren botikatzat zeuzkaten bibliotekak.

Erdi Aroan ohikoa zen ebakuntza bat egin bitartean liburu sakratuak irakurtzea. Ez uste Biblia bakarrik irakurtzen zenik; epopeiek eta tragediek ere xede terapeutikoak zituzten.

XIX. mendean ere erabiltzen zen ospitale psikiatrikoetan. Benjamin Ruschen izan zen lehen ikertzaile estatubatuarra pazienteei irakurketa arrunt gomendatzen 1802 urtean, eta, gainera, biblioterapia gomendatu zien barne estualdiak, depresioa, beldurrak eta fobiak dituzten pertsonei, eta adin handikoei orokorrean.

Estatu Batuetan asko dira oraindik biblioterapia aztertzen duten autoreak: Caroline Schrodes, Esther A. Hartman eta Mary Jane Ryan, besteak beste.

Nola defini genezake biblioterapia modu errazean? Biblioterapia da:“Liburuak eta beste material batzuk erabiltzea zuzendutako irakurketa-programa batean, laguntzazko terapia gisa agindua, nahasmendu mental eta emozionalen tratamenduan, eta desmoldaera sozialak zuzentzeko laguntzan.

Caldin, C.F. beste teorikoak dioenez, “Biblioterapia tresna baliagarria da eguneroko bizitzaren tentsioen aurkako borrokan, eta gizakiaren premia literario eta estetikoak betetzeko behar den katarsia egiten duenean, emozioak baretzen ditu”.

Fontanelle, M.F.-ren aburuz, “biblioterapia da medikuntzan eta psikiatrian laguntza terapeutiko gisa irakurtzeko materialak erabiltzea, eta zuzendutako irakurketa-arazoak konpontzen ere lagungarria da.”

Bentes Pinto V.-rentzat “Jarduera terapeutiko bat da“.

Definizio guztietan argi geratzen da liburuak sendatzeko erabil daitezkeela, beti ere psikiatra bat baldin badago, bibliotekariaren laguntzarekin eragingo duena larritasuna, min fisikoa edo psikikoa uxatzea.

Ez daukagu esperientzia terapeutikorik gure biblioteka-sarean, baina badakigu, adibidez, irakurketa-klubak sozializatzeko moduak direla, nolabait. Gero eta sarriago, adin handiko pertsona asko (gaur egun hirurogei urte inguruko jubilatuak asko dira) irakurketa-klubetara joaten dira bakarrik ez egoteko, lagunak egiteko, irakurtzen dituzten istorioen bidez eguneroko atsekabeak ahanzteko, etxetik irteteko, beste pertsona batzuk topatzeko, ikasteko… Egia esan, egin egiten dugu terapia apur bat.

Literaturak beste bizitza batzuetara eramaten gaitu. Errezeta, maiz irakurtzea; osasunean eta zoriontasunean hobetuko duzu, eta ikasi egingo duzu. Botika hauek, jakina, liburu-dendetan eta biblioteketan aurkitzen dira. Botika hau paperean har daiteke, edo digitalean edota audioliburutan.

Ez gara autolaguntzako liburuei buruz ari –hain ezagun eta arrakastatsuak–. Fikzioaren, eleberrien, ahalmen sendatzaileaz ari gara. Batzuetan argumentua bera da funtzionatzen duena, bestetan prosaren erritmoa, beste batzuetan pertsonaia nagusiarekiko miresmena. Bada beti hunkitzen eta emozionatzen gaituen libururen bat.

Liburu hau Donostiako liburutegi-sarean kontsulta dezakezue.

26

Ots / 2018

Gutxiago irakurtzen dugu aro digitalean? Beste modu batean irakurtzen dugu?

Autorea:

Reading in a digital age

Aurkezten dizuedan “Reading in a digital age txostenean, irakurketaren analisi bat egiten da aro digitalean. Inork ezin du ukatu zeharo aldatu dela irakurketa. Duela hogei urte besterik ez, formatu inprimatuak bakarrik irakurtzen genuen: liburuak, egunkariak, aldizkariak, txosten akademikoak, testuliburuak, unibertsitateko eskuliburuak.

Gaur egun, irakurketaren eremuak izugarri ugaritu dira. Web orriak, blogak, tweetak, posta elektronikoko mezuak, facebookeko mezuak eta liburu elektronikoak irakurtzen ditugu. Barry W. Cull liburuzain kanadarrak adierazi bezala “Testuek gainezka egiten duten mundu bat da Internet. Alfabetizazio maila oso handia duen gizarte batean gerta liteke hori.”

Lehen begiratuan, egoera hobezina antza, liburuetara heltzea inoiz baino errazagoa den gizarte batean bizi baikara. Oso zabalduta daude doako liburutegi digitalak; liburu elektronikoen mailegu-plataformak doan ditugu eta nahiko ondo hornituta daude liburutegi presentzialak. Horrek eraman gaitzake pentsatzera aro digitalean dena direla irabaziak, dena direla abantailak.

Eta, hala eta guztiz ere, hor dabil adituen, liburuzainen, liburu-saltzaileen eta irakurleen artean irakurketa digitalaren inguruko eztabaida. Gutxiago irakurtzen dugu? Sakontasunetan sartu gabe irakurtzen dugu? Pisa Euskadiren azkeneko txostenak adierazitako emaitza oso txarra izan da, eta kontuan hartu beharrekoa ere haurrek bi urte dituztenean gehitzen direla tabletak eta ordenagailuak gure ikasgeletan. Hala, zer ari da gertatzen irakurmenarekin? Zer ari da gertatzen haurrekin, handikiro jaioberri digitalak deitzen zaien horiekin?

David M Durantek, berrogeita zazpi orrialdeko txosten honetan eta zazpi orrialdeko bibliografia batean, irakurmena eta neuroplastizitatea aztertzen ditu. Irakurketa linealaren eta irakurketa digitalaren arteko bereizketa aztertzen du bertan; eta irakurketa tradizionalarekin –inprimatua– parekatzen du irakurketa lineala. Eta beste termino bat ere erabiltzen du: irakurketa tabularra. Aditu desberdinen iritzia biltzen du, eta baita ere Europako eta Ipar Amerikako zenbait unibertsitatetan irakurleekin egin diren azterlanak eta haien iritziak. Gainera, liburu elektronikoen salmentek izan duten goraldiaz hitz egiten digu, halako goraldirik izan ez bada ere.

Egilea, esan beharra dago, irakasle elkartua eta liburuzaina da J. Y. Joyner liburutegian, Greenvillen, Ipar Karolinan

TITULAR BATZUK

Gogoan izan behar dugu irakurmena landu egin behar den trebetasuna dela, jaiotzetik ez datorkiguna. Ez da sortzetikoa. Ikaskuntza bat da. Irakurketaren fenomenoa neuroplastizitatearekin dago lotuta. Maryanne Wolf eta Mirit Barzillai adituen arabera,Plastizitatea neurona-sareak eratu eta berritzeko gaitasun bat da, ikusmenetik, ezagutzatik eta idazketatik abiatuta”. Hau da, garunak berritzeko duen gaitasunari esker irakur dezakegu. Beraz, zenbat eta gehiago irakurri, orduan eta errazago. Aldiz, zenbat eta gutxiago, orduan eta zailago, ahalegin handiagoa eskatzen baitu. Ikusten al dugu justukoa, behartzen zaiena bakarrik irakurtzen duten haurrekin dugun arazoa? Zeren zain gaude erremedioren bat jartzeko? Irakurketa planak ezarri edo besterik gabe ikasgelan irakurri eta irakurri? Behartu behar al da irakurtzera?

 

Berdin irakurtzen al dira irakurketa lineala –inprimatua– eta digitala –tabularra–? Berdina da Tolkien irakurtzea, tweet bat irakurtzea, eta informazioa bilatzea?

Galdera horiei guztiei egileak ez die erabateko erantzuna ematen, baina hori bai, esan egiten digu irakurketa inprimatuak eta irakurketa digitalak neurona-sare desberdinak garatzen dituztela.

Duke University-ko irakasle Katherine Hayles adituaren arabera, irakurketa lineala –inprimatua– oso prozesu sofistikatutzat hartzen da, analisia, hausnarketa eta barneratzea eskatzen dituena. Asko irakurtzen denean, prozesu horrek segundo-milaren batzuk besterik ez ditu behar; gutxi irakurtzen denean, ordea…

Irakurketa digitala –tabularra– testu laburretan fokatzen da. Izan ere, beti esan ohi didate blogean gutxi idazteko, webean inork ez dituela testu luzeak irakurtzen. Hortaz, ez da berdin irakurtzen. Aditu, eszeptiko digital eta prodigital guztiak datoz bat horretan.

Irakurketa digitala azalekoagoa da irakurketa inprimatua baino?

Alderdi honetan iritzi desberdinak daude. Badira irakurketa digitalaren eszeptikoak eta beste batzuk ia desberdintasunik ikusten ez dutenak bi irakurketa modu horien artean. Azterlan ugari egin dira horren inguruan.

Bat aipatzearren, Alemaniako Johannes Gutenberg Unibertsitatean, 2011n, azterlan bat egin zen formatu digitalean irakurtzeko eta e-reader edo Tableten irakurtzeko adimenak egiten duen ahalegina alderatzeko. Azterlan hori berrogeita hamar pertsonarekin egin zen. Gazteak eta helduak. Ez zen benetako desberdintasun nabaririk ikusi.

Eta bitxia eta nabarmentzekoa da gazteak eta helduak bat zetozela liburu inprimatua nahiago zutela adieraztean.

Sara J. Margolin-ek ere ez zuen desberdintasunik aurkitu 2013an egindako azterlanean. Hala ere, Norvegian, STavanger-eko Unibertsitatean, hirurogeita hamabi norvegiarrekin egindako azterlan batean desberdintasun nabarmenak ikusi ziren irakurketa digitalaren azalekotasuna eta irakurketa inprimatua alderatzean.

Irakurketa digitala nabarmen ari da gora egiten?

Hasiera batean,gora  egin zuen baina momentu honetan igoera gelditu da.

Baina gaur egun ziurtatu daitekeenez, irakurketa digitala ez da gazteek gogokoen dutena. Haietako askok nahiago dute liburu inprimatua irakurri. E.book-en irakurketa geldialdian da orain.

Ondorio batzuk

Nire ustez zaila da erantzun zehatzak ematea irakurketarekin eta joera berriekin zerikusia duen guztiaren inguruan. Dena den, esan daiteke irakurketa digitala geratzeko etorri dela. Txosten hori funtsezkoa da. Irakurtzea gomendatzen dizuet.

Egileak dioenez, gaitasun bikoitzeko adimen bat eraikitzen ari gara, hau da, “Bi literate Brain” bat. Hortaz, lanean jardun beharko genuke irakurtzeko bi moduak –inprimatua eta digitala– dagozkien neurona-prozesuekin gure gazte eta haurren burmuinean garatu ahal izan daitezen.

Eta adierazgarria da haurtzaroan izaten diren irakurketa arazoen aurrean “Slow Reading” (irakurketa geldoa) bezalako mugimenduak sortzen ari direla Estatu Batuetan. Mugimendu horrek, Estatu Batuetan oso aktiboa denak, irakurketa inprimatua zaintzearen garrantzia aldarrikatzen du, irakurketa modu horri denbora eta espazioa eskainiz, eta esan beharra dago liburuzainak direla gehienbat mugimendu horretako kideak.

Haurrek bi modutan irakurtzen ikas dezaten lortu behar dugu. Modu lineal geldoak –inprimatuak– ezin du desagertu. Jakina, digitala hemen da eta geratu egingo da. Hala, egunean hogeita hamar minutu gutxienez, literatura modu inprimatuan irakurtzea lortu behar dugu.

Beti defendatu izan dut irakurketa digitala, irakurketa inprimatuaren gehigarritzat hartuta. Orain kezkatzen nauena da, liburutegiko zuzendari naizen aldetik, hainbat haurrek irakurketa inprimatuaren aurrean gogo handirik erakusten ez dutela ikusteak. Lanean jardun behar dugu haur horien gurasoei gogorarazteko “irakurketa ahalegin bat dela”, irakurriz ikasten baita irakurtzen.

31

Urt / 2018

Berrikuntzak liburutegi publikoetan : jardunbide egokiak nazioartean

Autorea:

Innovacion en bibliotecas públicas0001

2018ko lehenengo sarrera honetan liburutegi publikoen alorreko berrikuntzari buruzko liburu bat nahi nuke gomendatu. Liburuak mundu osoko liburutegietako jardunbide egokiak biltzen ditu, batez ere Estatu Batuetakoak, Europar iparraldeko liburutegietakoak eta Australiakoak, besteak beste.

Berrikuntza, lankidetza, sinergiak, elkarlana, konbergentzia eta halako hitzak kultura-kudeatzaileen, liburuzain “modernoen”, politikarien, aholkularien zein kazetarien ahotan entzuten ditugunean, hitz hutsak, errepikakorrak irudi dezakete.

Hori ez da liburu honen kasua, prestakuntza akademiko sendoa eta idazten duen gaian benetako eskarmentua duen liburuzain profesional batek idatzi baitu.


2012urtean Australiako liburuzainen elkarteak antolatzen duen “Kay Poustie” bidaialaguntza irabazi zuen. Bidaia-laguntza horren zati gisa, Britainia Handiko eta Europako berrikuntza-jarduerak aztertu eta horren berri eman zuen, zehazki hiri hauetako liburutegietakoak: Amsterdam, Delft, Kopenhage, Malmö, Londres, Cardiff, Manchester eta Liverpoolekoak. Bere txostenaren emaitzak 2014an aurkeztu ziren Australia mendebaldeko liburutegi publikoen kongresuan. 2016an egindako beste txosten batean ere aurkeztu ziren. Kristie Nicholson, egun, Australia mendebaldeko liburutegi guztietako baliabide elektronikoen taldeko presidentea da.

Beraz, egileak badu ezagutza akademikoa eta esperientzia egiaztatua. Gogorarazi behar da liburutegietako jardunbideak egokiak izan daitezkeela komunitate edo hiri batean, baina beste batetan porrot egin dezakete. Beti da beharrezkoa, hala ere, horiek ezagutzea.

Atzerrian egoki den hori ezin dugu etxera ekarri, aurretiaz ingurune geografiko eta kulturalari buruzko hausnarketarik egin gabe. Adibidez, Europa iparraldeko hiri batetan, liburutegi batetan taberna bat ipintzea berritzailea, beharrezkoa izan daiteke, baina… tabernaz jositako Donostian ere egokia al litzateke?

Zein da liburuaren egitura?

Sarrera labur batek ematen dio hasiera, eta bertan azaltzen da ikuspegi orokorra, berrikuntza hitza definitzen da eta ikerketak erabilitako metodologia azaltzen da. Horrez gain, lau kapitulu ditu, ondorioak, aurkibidea eta eranskinak. Kapitulu bakoitzak bere bibliografia du. Garrantzi handia ematen diet ikerketa honen bibliografia eta metodologiari. Nire ustez, gizarteak berriz eman beharko lieke balioa iturri fidagarrietatik eratorritako iritziei. Gai serioetarako sare sozial gutxiago.

Lehenengo kapituluan liburutegietako berrikuntzaren inguruko ikuspegi orokorra azaltzen du. Berrikuntza bildumen tratamenduan, herritarrentzako zerbitzuetan, teknologian, programa berrietan eta liburutegi-eraikinetan.

Bigarren kapituluan liburutegien edo, hobeto esanda, liburutegi berritzaileen inguruan mintzo da. Bost dira hautatu dituenak. Kanadako Edmonton Public Library, Singapurreko Liburutegi Nazionala, Alemanian Sttutgarteko Liburutegi Publikoa, Danimarkan Aarhus-eko Liburutegi Publiko ezaguna eta AEBetako Chicagoko Liburutegi Publikoa.

Hirugarren kapituluan profesional guztiok liburutegien etorkizunerako beharrezkotzat hartzen ditugun gaiak jorratzen ditu: sorkuntza liburutegietan eta erabiltzaileen partaidetza orain artean profesionalentzat baino ez direnetan, esaterako, funtsak lortzean. Benetako partaidetzaren alde egitea, eta ez “dena erabiltzailearentzat, baina erabiltzailerik gabe”. Elkarteekin lan egitea, ikaskuntza lantzea eta eraikinen eraberritzea. Berria al da? Ez al dugu egiten egun?

Guztiok ezin dugu guztia egin, eta liburuko interesgarriena da ikustea nola liburutegi bakoitzak alor zehatz batean jartzen dituen ahaleginak. Ezin dugu inuzenteak izan eta guztia berrituko dugula sinetsi. Ez du denontzat gauza berberak balio.

Azkenik, laugarren kapitulua bereziki interesgarria da, liburutegi bakoitzak ezarritako helburu berritzaileak lortzeko ekintza zehatzak identifikatzen baitira.

Proiektu berriei buruzko balantzeak, estatistikak eta hausnarketak egiteko garaia da eta nik liburu on bat izango dut bidelagun: “Innovation in public libraries”. Chandos-ek editatu du, Elsevier-ek inprimatu eta 2017koa da argitalpena.

 

27

Ots / 2017

Liburu-denda independenteak “ergelkeriaren” aurkako erresistentzia guneak

Autorea:

Liburuaren egunean liburu saltzaileakParis literarioBerri triste bat dugu, otsailaren 11n, larunbatean, itxi egin zuten Donostiako Garoa liburu-denda. Garoa liburu-denda Zabaleta kalean zegoen, Gros auzoan, eta duela bi urte besterik ez ireki zituen ateak asmo handiko proiektu batekin, programa propioekin –“Osoigo” eta “Paperezkoak–, baina ezin izan du aurrera jarraitu nahiz eta bi urteotan zehar Imanol Agirrek eta bere anaia Enekok gogor egin duten lan liburu-denda hori kultur elkargune handi bat izateko asmoak bultzatuta.

Elkargune bihurtzeko kontu hori beste klixe bat, edo modako esaldi bat izaten hasi denez gero, bai liburutegietara bai museoetara eta liburu-dendetara aplikatu ohi dena, nabarmendu nahi dut liburu-denda independenteak ergelkeriaren aurkako erresistentzia guneak direla ere bai. Esaldi hori François Busnel autore, kazetari eta France 5 kate frantseseko “La grande Librarie” saioaren aurkezlearena da.

Liburu-dendak izugarri gustatzen zaizkit –ia liburutegiak bezain beste– eta horregatik Garoa itxi izanak eraman nau otsaileko post hau liburu-denda independenteei buruzko liburu bati eskaintzera.

François Busnelek idatzia da liburua. Pentsatzen dut zuetako askok ez duzuela ezagutuko. “Mon Paris littéraire”Nire Paris literarioa” du izena. Liburuak Parisko liburu-denda independente piloa biltzen ditu, 350, alegia. Autoreak “arrondissement” edo “auzoka” sailkatu ditu, eta iruzkin subjektibo labur bat gehitu die bera ohikoa den liburu-dendei.

Liburu-denda bat, dio autoreak 2016ko abenduaren 15eko Figaro-n argitara ateratako elkarrizketa batean, ”eguneroko bizitzatik oso urrun eraman behar nau, erakusleihotik, errotulutik hasita. Gustuko ditudan liburu-dendak, lehenik eta behin, leku ederrak dira: zura, aulkiak edo sofak, kartel zaharrak, liburuak bazter guztietatik (behar ez duten lekuan tarteka) topatzen ditugu eta, batik bat, liburu-saltzaileen irribarrean irudikatzen den espiritu hori”.

“Parisko nire liburu-denda maiteenak dira “Les Traversées”, Saint Médard plazan, Edouard Quenu kaleko 2. zenbakian zehazki, edo “L écume des pages, boulevar Saint Germain-en edo “Les guetteurs de vent” avenue Parmentier-en, 108. zenbakian. Dominique Monin eta François Lantignier liburu-saltzaileek garrantzi handiko bide-erakusle bat ezarri dute 11e arrondissement auzoko denda honetan. Irakurketa publiko ugari antolatu ohi dituzte bertan.

Autorearentzat liburu-dendek askatasun absolutua adierazten dute, bidaia bat, gauzarik chic-ena. Liburu-dendak eta te edo kafe saloiak nahastearen joera dela eta, autorea ados dago baldin eta liburua bada artista nagusia, vedettea. Duela gutxi, Shakespeare & Company liburu-denda famatua, Bûcherie kaleko 37. zenbakian, berriro ireki dute kafetegi bat itsatsita duela. 1951n liburu-denda ireki zuen George Whitman fundatzailearen biloba murgildu da abentura horretan.

Gainera, autoreak liburu-dendak desagertuko ote diren galdetzen diotenean kategorikoki erantzuten du ez direla desagertuko aurresanez. Mundu desmaterializatu honetan espazio errealak eta benetakoak behar izango ditugu, eta liburu-saltzaileak behar izango ditugu. Bere iritziz, Internetek aisetasuna adierazten du; ez, ordea, zorigaitza. Ezerk ez ditu ordeztuko halako lekuak, galdu, eztabaidatu, ligatu, aukeratzean zalantza egin, eta bilatu nahi ez genituen liburuez besoak kargatuta ateratzen garen lekuak.

Parisko liburu-denda guztiei buruzko informazioaz gain, liburuak ikusten ari garen bitartean pote bat, ardo bat non hartu proposatzen digu autoreak. Auzo bakoitzean hurbiltzen gaitu taberna bereziren batera. Adibidez, la belle Hortense gomendatzen digu, Vieille du Temple kaleko 31. zenbakian, eta liburuen artean afaltzea la Librairie” jatetxean, avenue Gambetta-ko 50. zenbakian, besteren artean. Gainera, Paris literario hau helbidez josita dago, idazle famatuak non bizi edo jaio ziren erakusten digutenak. Auzo bakoitzean aurkezten dizkigu helbide literarioak mapa batean seinalatuta. Izan ere, gida bat da fetitxismo literarioaren zaleentzako.

Nire hiri Donostiara itzultzean, joan den 2016an, liburu-denden elkarraldi bat izan zen, Liburu-saltzaileen Munduko Tokapeta. Bi egunak –maiatzak 3 eta 4– Jorge Carriónek dinamizatu zituen, “Librerías” saiakeraren egileak. Bost liburu-denda nagusiren esperientziak aurkeztu zituzten: Colonnes (Tanger), Ulysse (Paris), Nollegiu (Bartzelona), Ler Devagar (Lisboa). Eta Tipos Infames (Madril). Izan al zuen oihartzunik ekitaldi honek?

Jorge Carriónek, 2017ko”Irakurketa Espainian txostenean”, liburu-dendei eskainitako kapituluan, liburu-denda kulturalei eta liburu-denda hibridoei buruz hitz egiten digu, baita nire hiriko Ubik sorkuntza liburutegiaren esperientziaz ere. Jorge Carriónen arabera, liburu-dendek kopiatu beharko luketen esperientzia.

Jorge Carriónek ziurtatu duenez, liburu-dendek etorkizun lerro bat dute ordenazio tematikoarekin, esan nahi duena New Yorkeko gidaliburuen bila gabiltzanean alboan topatuko ditugula hiri horri buruzko nobelak, CDak eta gai horren inguruko objektu tematiko guztiak batera. Gainera, liburu-saltzailearen alderdi preskriptorea areagotzea proposatzen du, hezigarri izateraino bihurtu behar duen alderdia. Ubik-eko liburuzainen bihurketa aipatzen du liburu-saltzaileek egin beharrekoarekin alderatuz.

Garoa itxi izanak errealitate bat islatzen du. Zaila da Donostian liburu-saltzaile izatea. Liburu-dendek liburuak saldu behar izaten dituzte bizirauteko. Badakit Garoaren itxiera ez dela irizpide ekonomikoen ondorio bakarrik izan, baina absurdua litzateke ahaztea “negozio” horien alderdi ekonomiko eta kultural bikoitza.

Nik ez dut soluzioa, eta liburu-dendei lotuta errepikatu ohi diren hitz batzuek –mantrak, elkarbizitza, hibridazioa, kultur elkargunea– halako eszeptizismoa eragiten didate.

Liburu-denda independienteak esfortzu handiz mantentzen dira. Saltoki handiek, Donostiako FNACek esaterako, liburuak, kafeterak, ordenagailuak, telebistak, papera saldu, elkarraldiak antolatu… egiten dituzte. Liburu-denda txikiagoek, profesional handien ardurapean daudenek, “biziraun” egiten dute. Liburu-denda hauek datozkit burura: Lagun, Hontza, Donosti liburu-denda, Idatz, Zubieta liburu-denda, joan den urtean Gipuzkoa plazatik Errege Katolikoen kalera lekualdatu zena, Elkar liburu-dendak, Alde Zaharrekoa eta Bergara kalekoa, Kaxilda liburudenda, Armageddon comic eta auzoetako liburu-denda/papertegi txiki guztiak.

François Busneli bezalaxe, liburu-dendek azkeneko hitza esateko dutela iruditzen zait niri ere. Geu gara, irakurleok, biziarazten ditugunak haietan sarritan sartuz eta erosi behar ez genituen liburuak erosiz. Irakurleok gara erabakitzen dugunak Amazon-en erosi ala ez, jakinda ez dituela ordaindu behar dituen zergak ordaintzen. Geu gara, irakurle izateko dugun askatasunean, erabakitzen dugunak liburu-dendarik gabeko hiriak ote nahi ditugun edo babesten ote ditugun erabakitzen dugunak: Animo eta ez itzazue itxi ateak mesedez, eta garai berriei keinu egiten badiezue ere, mantendu esentzia, mantendu liburua eta zuen jardun ona.

Librería lagun DonostianZubieta Liburudenda

Librería Lagun

01

Ots / 2017

Kapitainaren liburuak-Bernardo Atxagaren liburutegia

Autorea:

Los reinos de papel, bibliotecas de escritores

Jesus Marchamalo egileak “Los reinos de papel” izeneko bere liburuan hautatu dituen idazleen liburutegien artean, Bernardo Atxaga idazlearen liburutegia nabarmendu nahiko nuke. Euskal idazleen liburutegiez aritzen diren liburuak oso urriak dira eta, ondorioz, atsegin handiz irakurri nituen bere liburutegiari buruzko lau orrialdeak. Eta, halaber, zuri-beltzeko zazpi argazki daude; egilearena bat, liburutegiarenak beste guztiak.

Jesus Marchamaloren liburuaren jatorria ABC egunkariko kultura osagarrian 2007ko amaieran argitaratu zituen artikuluen bilketa bat da. Aipatu artikuluak egile liburutegiak epigrafearekin argitaratu ziren. Egile liburutegi horiei esker, Jesus Marchamalok bidaiatu eta idazle askoren liburutegiak ezagutu eta bisitatzeko aukera izan zuen .Idazle guztiek beren etxetako, beren intimitatearen ateak ireki zizkioten.

2013ko erdialdera, Miguel Delibes Fundazioarekin batera lanean hasi eta idazleen liburutegiak biltzen jarraitu zuen egileak.

Ondoko idazleen liburutegiak aurkituko dituzue “Los reinos de papel” liburuan:Julio Llamazares, Ignacio Martinez de Pisón, Manuel Vicent,  Elvira Lindo, Félix de Azúa, Ángeles Caso, Antonio Colinas, David Trueba, Javier Gomá, Luis Antonio de Villena, Marta Sanz, Manuel Longares, Vicente Molina Foix, Luis Garcia Montero, Lorenzo Silva, Rosa Montero,  J.J. Armas Marcelo eta Miguel Delibes.

Egileak dioenez, Marguerite Yourcenar zenak pertsona bat ezagutzeko erarik onena bere liburuak ezagutzea zela esan zuen. Idazleen kasuan, beren liburuak ezagutzea egile horien literatura-unibertsoetara gerturatzea izan daiteke.

 Zer dio Bernardo Atxagaren liburutegiak bere pertsonari eta bere literatura-unibertsoari buruz? Ontzi-kapitaina al da Bernardo Atxaga?

Gure egile ezagunenari eskaini zaion kapituluaren izenburua ondokoa da: “Los libros del capitán” [Kapitainaren liburuak].Gudu, irakurketa eta bidai frankotan zailduriko kapitain Bernardo Atxagaren liburutegia bere etxeko ganbaran dago.Liburutegiaren zati bat antolatua dago dagoeneko; beste zatia, bidean.“Liburutegia antolatzen duzun bitartean, nolabait, zeure burua antolatzen duzu ere”. Atxagak “Bere liburutegia bilduma bat bilakatzeko, liburuak biltzeko gogo argia dauka; ez liburu garestiak, berak gustuko dituenak baizik”.

Liburutegiak muga leuneko kode bat jarraitzen du. Olerkariak alde batean –Juan Ramón, Cernuda, Sylvia Plath-; fikzioa bestean eta entsegua, beste kontinentea, hirugarren batean .Marchamalok dioenez Bernardoren aitaginarreba Andonik ordena alfabetikoa erabiltzen du eta, halaber, Atxagak liburuak bere nahierara pilatzean sortzen duen kaosa antolatzen du.

Atxagaren liburutegian nerabezaroan irakurritako liburuak aurki daitezke ere: Heinrich Böll, Herman Hesse, Günter Grass, Tolstoi, Chejov, Dostoievski eta, bereziki, azal fuksia eta izenburua zuri-beltzean duen eta bizitza betirako aldatu zion liburua: Bertold Brechten “Poemas y canciones”. Liburua irakurri ostean, Bartzelonara joan zen filosofia ikastera.

Atxagaren liburutegian ezinbestekoa da, noski, euskal liburuen atala, “sorpresarik gabea eta ugaria”. Sabai-leihotik gertu dauden bi apalategi-gorputz hartzen ditu eta horien buru, Gabriel Aresti irribarretsu baten argazkia dago. Arestik idazteko eta idatzitako hori argitaratzeko adorea eman zion.Berari esker hasi nintzen argitaratzen eta, ondorioz, estimu handitan daukat”.

Idazle bakoitzak hiru liburu hautatu behar zituen. Egilea markatu duen literatura unibertsaleko liburu bat, egile beraren beste bat eta, azkenik, Miguel Delibesen Fundazioaren enkargua denez liburua, egile horren liburu bat.

Atxagak aukeratu duen literatura unibertsaleko liburua Bertold Brechten “Poemas y canciones” da. Bere liburua, Nevadako egunak.Eta Delibesen liburua, “Viejas historias de Castilla la Vieja”.

Urte honetako nire lehen postak liburutegiak, zenbakiak, errendimendua, maileguen kopurua, egindako jarduerak eta antzekoak jorratu behar zituen. Balantzea egiteko, liburutegi-sarearen aro berriaz hitz egiteko unea zen baina “Los reinos de papel”-ekin topo egin dut eta aipatuan murgildu eta liburuarekin amets egitea nahiago izan dut.

“Baketsua izaten jarraitzen duen etxeko toki bakarra liburuak dira”, Julio Cortázar.

Bernardo Atxagaren Literatur unibertsoa ezagutzeko “Muskerraren bidea” Asteasun egiten den ibilbide literarioa gomendatzen dizuet. Nik egin nuen eta izugarri gustatu zitzaidan. Argazkiak lekuko dira.

Muskerraren bidea1 Muskerraren bidea2 Muskerraren bidea3 Muskerraren bidea4

16

Abe / 2016

Minotauroren labirintoa edo Liburu digitalen mundua

Autorea:

Leyendo entre pantallas Liburua

Une honetan esku artean ditudan azterlanetako bat da Trea argitaletxeak 2016. urte honetan argitaratu duen Leyendo entre pantallas” liburua. Patxadaz irakurri beharreko liburua, mamitsua, ezinbestekoa liburu digitalen mundua ulertu edo hobeto ezagutu ahal izateko.

Ondokoak dira egileak: Raquel Gómez Díaz, Araceli García Rodríguez, José Antonio Cordón García eta Julio Alonso Arévalo.

Raquel Gómez Díaz irakasle titularra da Salamancako Unibertsitatean eta taldeko beste kideekin batera egindako lanen artean, ondokoa azpimarratuko nuke: “Social reading Plattforms, applications, clouds and tags (Chandos, 2013)

Araceli García Rodríguez Salamancako Unibertsitateko irakasle titularra da ere. 2015. urtean, “Las demasiadas aplicaciones: parámetros e indicadores para seleccionar las TopAPP de lectura para niños” lana argitaratu zuen “Anales de Documentación” aldizkarian.

Jose Antonio Cordón García bibliografian katedradun da Salamancako Unibertsitatean. Liburu digitalean aditua ere. “E-book publishing in Spain” (2014) bere azken lanetako bat da.

Julio Alonso Arévalo, azkenik, liburuzain nagusia da aipatu unibertsitateko (Salamancakoa) Itzulpengintza eta Dokumentazio Fakultatean. 2015. urtean “E-book en bibliotecas: gestión, tratamiento y aplicaciones” liburua argitaratu zuen Alfagrama argitaletxean.

Irakurketa digitalean eta eduki digitalen argitalpenean adituak diren egile horiek, kapitulutan egituratu dute beren liburua. Bibliografia luzea ageri da ere, nola ez, 231. eta 236. orrialdeen artean, bai eta oso interesgarriak diren eranskinak ere.

Lehen eranskinak” Aplicaciones de lectura” izenburua darama. Egungo irakurketa gailu eta sistemak zerrendatzeaz gain, horien sailkapena egiten du bilaturiko xedearen arabera: olgetarako irakurketa, artikuluen irakurketa, komikien eta eleberri grafikoen irakurketa, etab.

Liburutegi publikoentzat eta haurrentzako liburuzaintzat oso interesgarria den bigarren eranskinakAplicaciones infantiles y libros APP” du izenburua. Hirugarren eranskinak, azkenik, irakurketa aplikazioak ebaluatzeko txantiloi bat darama.

¿Zeintzuk dira zazpi kapitulu horietan jorratzen diren gaiak?

Lehen kapituluak liburu elektronikoaren argitalpena eta irakurketa jorratzen ditu. Egileek hiru hitz nabarmentzen dituzte egungo unea definitzeko: mugikortasuna, berehalakotasuna eta konektibitatea.  Mugikortasuna irakurketa-modu berrien ezaugarri nagusia da. Gailu eta ingurune fisiko ugaritan irakur dezakegu baina, erne, telefono adimentsuen eta tableten erabilerari buruz egin diren ikerketan arabera, “irakurketa” aukera ez da lehenen artean ageri.

Informazio guztia berehala nahi dugu eta ia uneoro gaude konektatuta, mugikorrari esker.
Egileek irakurketa digitalaren eta paperezko irakurketaren arteko ezberdintasunak aztertzen dituzte. Arinkeria lehenari lotzen bazaio ere, bigarrena gogoetatsua da.  Lorenzo Soccavo bezalako egileak ziberirakurle kontzeptua erabiltzen hasi dira, homo sapiensetik irakurle areagoturaino eman den jauzia agerian uzteko.

Liburu oro beste bati lotzen zaio, beste batetik elikatzen da.  Kapitulu honetan, Peter MendelsundenQué vemos, cuando leemos” liburua aztertzen da.  Lan horretan, irakurtzeko egintzaren atzean dauden osagaiak azaltzen ditu egileak.

Kritika guztiek lana goraipatzen dute, bai eta egilearen ikuspegia berritzailea dela aitortu ere. Hona hemen 52. orrialdeak dioenaren itzulpena:
“Gure irakurketaren Historia oroitzapen baten historia da. Irakurtzen dugun bitartean murgilduta gaude eta zenbat eta murgilduago, are eta gaitasun txikiagoa daukagu -une horretan- gure adimena bizitzen ari garen esperientzia hori aztertzen jartzeko. Ondorioz, irakurketa-sentsazioa aipatzen dugunean, irakurri izanaren oroitzapenaz ari gara, zinez.
Eta irakurketa horren oroitzapena oroitzapen faltsua da.”

“La Cuarta Pantalla” da bigarren kapituluaren izenburua.

“Pantailak hedatuz joan dira eta, ondorioz, gure bizitza pantaila artean gauzatzen da”. Irakurtzeko erabiltzen diren gailuak aztertu dituzte soilik egileek. Dagoeneko ohikoa den sailkapena: e-reader edo irakurketaren esperientzia kontinuista bermatzen duten gailuak, paperezko liburuekin antza handiagoa dutenak eta, beste aldetik, telefono adimentsuak eta tabletak. Gailu horietan irakurtzeak ez du zerikusirik paperean irakurtzearekin. Joera berritzaileagoa da.

Kapituluak ordenagailu bidezko irakurketa jorratzen du ere eta, batez ere, liburuzainentzat oso interesgarria den gai bat lantzen du: haurrak eta pantailak, gurasoek egin behar duten kontrola gailu ezberdinetan egindako irakurketen eduki, denbora eta iraupenari dagokienean, bai eta haurrek erabil ditzaketen programak ere.

Hirugarren kapitulua “los nuevos libros” delakoa dugu.

Liburu digitalaren kontzeptua zabalduz joan da, sailkatzeko zailak diren produktu eta garapen berriak barne hartuz. Egun, labirinto digital honetan, aplikazioarengandik independenteak diren edukiak aurki ditzakegu, Kobo, Aldiko, Bluefire eta antzeko gailuak, esaterako. Gailu bakarrean, aplikazio baten mende dauden edukiak daude ere (haurrentzako liburu gehienen kasua). Eta aplikazio-liburuak daude halaber: adibidez, 2012ko liburu digital saria den “El hombre volcán” edo “In my dream”, Bolognako liburu azokaren Saria 2013. urtean, edo “Love the App”, Bolognako Liburu azokaren saria 2014. urtean…

Kapituluak biblioaniztasun teknologikoa, aberastutako liburuak, audioliburuak, bideoliburuak, transmedia eta crossmedia kontzeptuak aztertzen ditu, sailkapen ezberdinak proposatuz. Eta, nola ez, areagotutako errealitateko liburuak aztertzen ditu ere (ez nahastu errealitate areagotuarekin). Hona hemen definizio apropos bat: “mundu errealean kokaturiko osagaien gainean birtualki sorturiko irudiak, markatzaileak edo informazioa denbora errealean jartzea ahalbidetzen duen teknologia-multzoa”. (Johnson, Adams eta Cummins, 2012)

Liburuen munduaren etorkizunari begira, sentsazio berriak edo objektuarekin harreman emozionala izatea ahalbidetzen dituzten teknologiak aztertu edo aplikatzen dira. Neil Stephensonen “The diamond age” (diamantearen aroa), adibidez.

Laugarren kapituluan liburu elektronikoak bilatzen eta erosten ikasiko dugu. Boskarrenak, irakurketa aplikazioen unibertsoa azaltzen digu; aipatuak izugarrizko gorakada bizi izan du 2010. urtetik aurrera. Aplikazio horiek sorkuntza- eta heziketa-aukera ezberdinak eskaintzen dituzte, istorioak pertsonalizatzea ahalbidetzen dute, entzutezko arreta sustatzen dute (audioliburuak) eta, nabaria denez, ez dute inolako zerikusirik paperezko argitalpenekin.  Arloa aldeko aro batean murgilduta dago egun.

Seigarren kapituluak, azkenik, irakurketa aplikazioak ebaluatzeko parametroak eskaintzen dizkigu, Codinaren metodologia aplikatuz. Forma dimentsioa edukia dimentsiotik bereiztuz egiten da balorazioa. Forma dimentsioaren barruan, ondoko osagaiak: sistema eragile eta webgune ezberdinetan aplikazioak duen eskuragarritasuna, jabetzea eta bere modalitate ezberdinak, segurtasuna, konfidentzialtasuna eta pribatutasuna, entzutea, onarpena, erabilgarritasuna, abiadura, ergonomia, etab. Eta edukia dimentsioan, berriz, egiletasuna, editorea edo Internet konexiorik gabeko irakurketa, besteak beste. Egileek, bi dimentsioak -forma eta edukia- baloratzeko beharrezkoak diren elementu guztiak daramatzan txantiloi bat proposatzen digute, halaber.

Zazpigarren eta azken kapituluak autoargitalpenaren gaia jorratzen du.

Arestian esan bezala, liburu bikaina da, beharrezkoa eta, gainera, lehen kapituluaren aurretik doan parafrasia funtsezkoa izan zait izenburu erakargarri hau lortu ahal izateko. Honela dio bere itzulpenak:

Minotauroren labirintoaren antzera, liburu digitalen mundua korridore pila dituen egitura bat da. Aipatuek, noranzko guztietarantz badoaz ere, helmuga berbera dute: IRAKURKETA.
Ariadnak egin bezala, harila desbiribilkatu beharko dugu pantailen artean mugitu, aniztasun teknologikoa ulertu, eduki onenak aurkitzea ahalbidetzen duten bideak aurkitu eta, baita ere, gure sorkuntzak hirugarrenen eskura utzi ahal izateko”.

24

Eka / 2016

Liburutegi publikoa, etorkizuna datorren bitartean

Autorea:

biblioteca publicaLiburutegiei buruzko blog honetan, ezin falta zen hemen iaz argitaratutako Fernando Juárez-Urquijoren liburua (2015). Egilea Muskiz-Bizkaiko liburuzain ezaguna da. Liburutegian programa informatikoak eta sare sozialak ezartzeko daukan jarrera berritzaileak liburuzain urduria bihurtu du eta haren iritzia, harekin bat etorri edo ez, kontuan hartzen da.

Berrikuntzarekin daukan konpromisoa dela eta, Fernando Juárez-Urquijo beharrezko pertsonaia da liburutegien arloan.

Fernando Juárezen liburuak izenburu hau du:” La biblioteca pública: mientras llega el futuro” eta, batez ere, gure arlora zuzentzen da. Izan ere, liburua gure arloari buruzkoa da.<Nosotros> deitutako atalak gogorarazten digu gure lanbidea egokitu egin behar dela bizi dugun informazio eta teknologia testuinguru berriaren beharrizanei aurre egiteko. Gomendatzen digu informazioaren inguruan plantak ez egiteko eta autokritikari heltzeko.

Geldirik geratzeko gure joerari kritika egin arren, egileak gure lanbidea zilegitzat dauka inondik ere, batez ere beste arlo batzuetan batzuek benetan beharrezkoa ote den justu zalantzan jarri dutenean. Egileak animatu egiten gaitu mehatxu teknologikoak aukeratzat hartzera, animatzen gaitu puntakoak ez izanagatik teknologiak ez alboratzera, utz dezagun “egoa” eta aitor dezagun arlo batzuetan beste batzuek gehiago dakitela.

Liburu hau ez da bibliotekonomiari buruzko tratatu bat, ez ditu eredu zehatz batzuk ematen, ez zaigu esaten etorkizuna etorri bitartean zer egin, etorkizuna ere hemen da eta.

Liburuzainak aldaketaren alde akuilatzeko liburua da.

Egileak gogorarazten digu “gaitasun digital berriak eskuratu behar ditugu[la]; imajinatzen duzu komunikazio digitala, lidergo partekatua, sareen eta komunitateen kudeaketa, lankidetza-gaitasunak eta etengabeko ikasketa”.“Ezagutza tradizionalak beharrezkoak dira, baina ez nahikoak, eta esperientzien transmisio-katean zailduta egotea ez da dagoeneko aldekotasun bat”.

Azken puntu honekin ezin bat etorri, nire iritziz, zailduta egotea beti izango baita balio bat. Profil berriak osagarri izango zaizkigu, baina ez da nahikoa izango teknologoa izatea.Nire iritziz, zailduta egotea, esperientzia, umiltasuna, aldekotasun bat dira, betiko gainera. Ez nahastu, ordea, higiezina izatea eta zailduta egotea.

Liburuak eguneroko bidean une batez gelditzen laguntzen digu, eta Unibertsitatean ikasi genuena egiten jarraitu behar ote dugun galdetzen, ez ote diogun lanbide honi eta ematen diogun zerbitzuari itzuli bat eman behar.

Liburua irakurterraza da, titularrak balira bezala irakur daiteke, esango nuke ia hitz egin bezala idatzi duela. Beharrezko liburua da, zirikagarri zaigu batzuetan, baina batez ere liburuzain-lanbidean animatzeko eta aitortzeko liburua da.Fernado Juárezek herriaren liburuzaintzat dauka bere burua, eta giza faktorea aldarrikatzen du etorkizunean liburutegiak arrakasta izan dezan.

VI. Bibliotecas y municipio topaketa

Fernando Juárezen liburuaren edukiaz guztiz bestelakoak izan ziren iazko azaroan Madrilen egindako “VI. Bibliotecas y municipio topaketan” adierazi ziren gogoetak eta komunikazioak.Topaketaren goiburua, hauxe: Redefiniendo la biblioteca en la ciudad.

Hamar urte betetzen ziren topaketa hauek hasi zirenetik, eta Jordi Permanyer-i eskatu zitzaion sarrera bat egin zezala. Bere hitzaldiaren izenburua, berriz, Una ciudad, una biblioteca : el modelo de la biblioteca urbana en red.  Hor nolabait esan zigun hamar urte honetan Espainian autonomia-erkidego guztietan liburutegiak eraiki diren arren, beharrezkoa dela artean ere sare-lana aldarrikatzea eta “sare” eta “liburutegi-sistema”ren arteko nahasmena saihestea.

Batez ere hiri barruko sareei erreparatzen dio. Dioenez, “liburutegi-sistema ugari diseinatu eta ezarri dira, baina liburutegi-sare gutxik lan egiten dute elkarrekin txirikordatuta, sarean”; “hiri barruko sareez hitz egin ahal izateko oinarrizko printzipioak dira ‘plangintza eta ekipamenduak’, ‘eredu bakarra eta partekatua’, estrategia bateratua, zerbitzu-eskaintzak, efizientzia ekonomikoa.  Aitortzen dut inbidia sanoa izan diodala beti Bartzelonako liburutegi-zerbitzuen plangintzari.

Bi liburu hauek lagungarriak liburutegi publikoa hobeto ulertzeko

08

Api / 2016

Irakurketa kluba frantsesez : “Les préponderants” libururuarekin hitzordua apirilaren 12an

Autorea:

Les préponderants0001

Liburutegi askok atzerriko hizkuntzetako literatur solasaldiak antolatzen dituzte, beren erabiltzaile diren zein ez direnentzat. Nabarmentzekoak esaterako Bartzelonako liburutegiak, aleman, ingeles, frantses eta italierazko literatur solasaldiak eskaintzen baitituzte. Edo Cáceres, non ingeles, portuges, frantses eta italierazko literatur solasaldiak antolatzen diren. Andaluziako liburutegi-sareak, Gaztela-Mantxako liburutegiek eta abarrek atzerriko hizkuntzetako literatur solasaldiak eskaintzen dituzte ere.

Gure liburutegi sareak ingelesezko literatur solasaldiak eskaintzen ditu eta 2016 honetan, Europako Kultur Hiriburutzaren harira, frantsesezko literatur solasaldiak abiaraziko ditu.
Arrazoi asko daude liburutegiek hain propioa duten jarduera hau eskaintzeko: Irakurleen eta liburuen arteko gizarte-loturak sortzeko modurik hoberena da. Irakurleak solasaldian aritzearekiko sentikor bihurtzeko balio du. Literatur solasaldiek partaideen literatur prestakuntza areagotzen dute eta sozializazio-erreminta dira pertsona helduentzat.

Atzerriko hizkuntzetako solasaldietan aipatuetan dugun hizkuntza-gaitasuna hobe dezakegu, bai eta beste herrialde bateko literatura ezagutu ere. Xedea ez da akademiekin lehiatzea, betidanik liburutegiek heziketa-misioa izan badute ere. Irakaskuntza arautua ez gara, baina hezten laguntzen dugu. Hizkuntza eskolen eta akademien osagarri gara.

Azkenik, erdi-digital eta erdi-presentzial den egungo gizarte honetan literatura solasaldiak aitzakia baino ez dira, liburuzainentzat, liburutegiaren bloga, gizarte-sareak edo Wikipedia edukiez horni ditzagun. 

Frantsesezko literatur solasaldietara bueltatuz, “Les préponderants” liburua aukeratu da apirilaren 12ko saiorako. Egilea Hédi Khadour da. Argitaletxea, Gallimard.

Nor da egilea?

Hédi Kaddour Tunisian sortu zen uztailaren 1ean. Nobelagile, olerkari, saiakeragile eta ingeles, aleman eta arabierazko itzultzaile da. Kazetari eta frantsesezko literaturako irakasle da ere. Frantsesezko literaturako irakasle izan zen Lyongo “L’Ecole Normale Superieure”eskolan, 1984 eta 2006 bitartean.

Idazteko bokazioa berandu sortu zitzaion, hirurogei urte zituela. “Waltenberg “lana 2005eko eleberri frantses onena izan zen “Lire” aldizkariarentzat. Lehen eleberri  Goncourt saria jaso zuen ere. 2010ean “Savoir vivre” lana argitaratu zuen eta iaz, azkenik, “Les préponderants”.
Edhasa argitaletxeak Waltenberg gazteleraz argitaratu du.

Zeri buruzkoa da eleberria?

1922ko udaberrian Hollywoodeko estatubatuar talde bat Nahbès hirira iristen da, film bat filmatzera. Hirira dakarten modernotasunak kolonoen eta bertakoen harremanentzako ezarritako ordenarekin talka egiten du.

Neil Daintree errealizadoreak, Kathryn Bishop aktoresak eta Francis Cavarro aktore nagusiak ez dute zerikusirik izan nahi kolono frantziar boteretsuenez osatu “gailenen zirkuluarekin”.
Iritsi berriek arabiar, judutar eta italiarrez beteriko hotel zaharraren aretora joatea nahiago dute.

Ondokoak dira pertsonai nagusiak: Rania (emakume arabiarra, alarguna eta kultura handikoa), Raouf (gazte arabiarra, kultua eta Si Ahmed buruzagiaren semea), Kathryn (aktoresa), Ganthier (funtzionario frantziarra), Claude Marfaing, Pagnon doktoreak. Eleberri guztian zehar pertsonai tunisiarrak eta koloniaren independentziaren aldeko politika aipatzen dira ere. Eta ohiko maitasun istorioa aurkituko dugu ere.

Bidai handia” izeneko bigarren zatian Raoufek eta Ganthierrek Paris eta Berlinera bidaiatzen dute. Raoufek bere heziketa politiko eta sentimentala osatzen du, Ganthierrekin batera. Amaierako hirugarren zatiak “Urtebete beranduago” du izenburua: Raouf Nahbèsera bueltatzen da, eta talde estatubatuarra  ere, filma bukatu ahal izateko.

Bi hitzetan, 1920ko hamarkadako Magrebaren literatur fresko ederra eta beren bizitza eraiki edo, hobe esanda, beren bidea bilatu nahian dauden pertsonai bikainak.

Denetarik dago 466 orrialde hauetan. Abentura eleberria, erritmo oso azkarra; idazkera klasikoa eta ñabardurekiko grina ere. “Mundu-eleberria”, zenbaiten ustetan. Koloniaren munduari buruzko eleberri bikaina.

Oroimenean gordetzeko esaldia

24. orrialdean liburuaren izenburua argitzen da. Honela dio madame Dolyk: “Oso erraza da; gu indigena hauek baino askoz ere zibilizatuagoak gara, beraiek baino botere handiagoa daukagu eta beraien agintea urte luzez hartzeko ardura daukagu, motelak direlako. On egiteko xedearekin elkartzen gara. Gailenen elkartean elkartzen gara, herrialdean dagoen elkarterik boteretsuenean”.

Zeintzuk dira frantsesezko literatur solasaldientzat aukeratutako ondorengo liburuak?

Datorren maiatzaren 10erako, Irene Nemirovskyren “Suite Française.
Datorren ekainaren 14rako, Amin Maaloufen “Les désorientés”.
Hitzordua udal liburutegi ohian da beti, ekitaldi aretoan. Sarrera San Jeronimo kaletik. Arratsaldeko 19H30tan

Miren Garmendia izango da solasaldien koordinatzailea. Halaber, frantsesezko literatura asko maite eta ezagutzen du.

Frantses hizkuntza eta literaturaren zale guztiok, ongi etorriak zarete.  Ni han egongo naiz

Les desorientés

ere, irakurle naizen heinean, ikasi eta gozatzeko prest.

15

Mar / 2016

2016 liburutegia

Autorea:

Alderdi ederIntxaurrondo liburutegia
Donostian Europako kultur hiriburuaren jardueren programazio zabalean kokatuta, ezin zen falta irakurketari lotutako proiektu bat.Proiektua “2016 Irakurketa” deitzen da, eta 2016. urterako liburu-aholkuak ekartzen ditu. Liburu-aukeraketa hiriburutzaren hamabost proiektutan oinarritzen da eta hautaketan liburu-saltzaile, liburuzain eta editoreek parte hartu dute. Liburuek liburutegi bat eratzen dutenez, nik “2016rako liburutegia” deitzen diot.

Proiektuak ondorengoak dira:  Altzoko Haundia; Chejov versus Shakespeare; Rekording; Street tARTar; Entre Arenas; Baitara Baita; Gabon Txirrita; Festival Stop Gerra; Pasabide-zubiak; DSSirez; Hiri partekatua; Corners of Europe; Insert Change; Tosta CC; Bake Ituna. Webgunean, proiektu bakoitza zehazten da programa atalean.

Eleberriek, entseguek, komikiek, ipuinek eta poesiak liburutegi txiki bat eratzen dute eta, gainera, apalategia / erakusmahaia daukate. Arquimaña arkitekto-estudioak eta Yurritaren ebanisteriak (Errenterian) egindako apalategia. Erakusmahaia/apalategia hautatzeko lehiaketa publiko bat egin zen, eta Arquimaña enpresa izan zen irabazlea. Bi apalategi mota daude: bata, 90 liburu ingururentzako edukiera duena eta, bestea, 365 libururentzat. Apalategiak donostiako liburutegi eta liburudendetan daude.

Nola hautatu ditugu? Zein irizpide baliatu ditugu horren gauza zaila egiteko? Nortzuek egin dugu hautaketa?

Hiriburutzako proiektu bakoitzak azalpen labur bat dauka, baita laburbiltzeko gako-hitz batzuk ere. Gako-hitz horiek erabakigarriak izan dira hautaketan, baina beste irizpide batzuk ere bazeuden:

  •  Herritar, ume eta heldu guztientzako liburuak.
  •   Komunitateko bi hizkuntzetan, euskara eta gaztelania.
  •   Liburu-dendetan salgai zeuden liburuak, liburu ez agortuak
  •   Hogeita bost liburu proiektuko, gutxi gorabehera.
  •   Batez ere literatura, entsegua, komikiak. Kritikaren bat jaso dugu hautaketan, Irakurketa erraza sailkatu daitekeen libururik gehitu ez dugulako. Lehenengo hautaketan baziren, baina batzordeak gainontzean, liburu-dendek, argitaletxeek eta beste liburutegi batzuek hautatutakoa gehitzean, baztertu egin ziren. Geure errua, esan behar dugu, bai.

Guztira, 365 liburuk osatzen dute 2016 Liburutegia, bat urteko egun bakoitzeko. DonostiaKulturako webgunean daukazue zerrenda osoa, liburutegien atalean.

Adibide bat jarriko dizuet. “Chejov versus Shakespeare” deitutako proiektua, Amos Oz-en idazlearen ideian oinarritzen da. Berak dioenez, Ekialde Hurbilekoa bezalako gatazketan, bi ikuspegi literario ezkontzen dira edo bat egiten dute : alde batetik Shakespearen justizia poetikoa, inork atzera egiten ez duenean eta printzipioak eta ohorea beste ideia guztien gainetik daudenean, bizitza barne, eta honen ondorioz odolez beterik eszenatokia geratuko da; eta bestetik, Chejoven lurreko justizia. Pertsonaiak arazoei buruz hitz egiten saiatuko dira eta gatazkak konpontzen saiatzen dira eta honen ondorioz, etxera bueltatuko dira, haserre, baina bizirik.

Proiektua laburbiltzeko gako-hitz hauek erabili ditugu:: gutun-generoa, metaliteratura, ipuinak eta idazleak zein gatazkak.

Zein 25 liburu aurkituko ditugu Chejov versus Shakespeare deitutako proiektuan?

Natalia Ginzburgek Anton Chejov-i buruzko biografia zoragarri bat egin zuen eta hori eskaintzen dizuegu; Anton Chejoven Ipuin osoak (1887-1893) errusiar egile handi hori hobeto ezagutzen laguntzen digute. Ez utzi e-liburutegian begiratzeari, egile horren Alba argitaletxeko hirurogei ipuin biltzen dira bertan.

Vicente Aleixandre-k Miguel Hernández-i eta Josefina Manresa-ri bidalitako gutun argitaragabeak De Nobel a Novel deitutako liburuan, edo Marguerite Yourcenar-en Hadrianoren oroitzapenak, bizitza osorako liburua, (gaztelaniaz ere badena); halaber, Katherine Kreusmann-en Paradero desconocido liburua dugu, nazismoaren kontra inoiz irakurri dudan aldarrikapen onena, eta 80 orrialdetan baino ez. Bi adiskideren arteko gutun-elkartrukea, bata, judua, Max Eisenstein deitutakoa eta, bestea, alemana, Martin Schulse, gogorra da, tristea eta, zoritxarrez, benetakoa. Ze gutxi irauten duen adiskidetasunak. Eleberria euskarara itzuli zuen Ramon Etxezarretak.

Aquí y ahora: cartas 2008-2011 Paul Auster eta J. M. Coetzee-ren arteko gutun-elkartrukea da; Cartas del verano de 1926, Marina Tsvetaeva, Boris Pasternak eta Rainer Maria Rilke arteko gutunak dira; Marcel Schowb-en Las cartas parisinas gaurkotasuna duten artikuluak dira, politikari, mediku, anarkista eta antzerkiko jendearen bizitzako orriak biltzen ditu eta, guztia ere, egilearen estilo ironiko eta zirikatzaileaz.

El piloto de Hiroshima, Claude Earley eta Gunter Anders-en arteko gutun-trukea da eta, Orwell en España, Homenaje a Cataluña, berriz, gerraren kontrako narrazio zoragarria da. Orwellek Espainiako gerra zibilari buruz idatzitako guztia biltzen duen liburua da, ezin bestekoa.
Guerra y emancipaciónek Abraham Lincoln eta Karl Marx-ek esklabotasunaren gaiari buruz elkarri bidalitako gutunak biltzen ditu. Gutun-elkartrukea Estatu Batuetako gerra zibilaren bukaeran kokatzen da; Ser amigo mío es funesto munduko literaturako bi handiren, Stefan Zweig eta Joseph Roth-en arteko gutun-elkartrukea da; haien gutunek bi egileen pribatutasuneko alderdiak erakusten dituzte, eta zintzotasunez beteta daude. Ezin besteko liburua da Europaren bilakaera ulertzeko; 84, Charing Cross Road eleberria. Zinemara eraman zuten liburu labur hau ezin bestekoa da liburu-dendetan disfrutatzen dugunontzat. New Yorken bizi den Helena Hanff idazlearen eta Frank Doel liburusaltzailaren arteko fikzio bat da.

Euskaraz baditugu ere Ramon Saizarbitoriaren Martutene, metaliteraturaren eredu; Ur Apalategiren Fikzioaren izterrak; Bernardo Atxagaren harribitxi literario hauxe, Bi letter jaso nituen oso denbora gutxian; Hitzezko txalupak Josu Martínez eta Alfonso Etxegarairen arteko gutun-elkartrukea da; Harkaitz Canoren Twist, berriz, euskaraz zein gaztelaniaz aurkituko duzu. Horiek guztiak e-liburutegiko e-books mailegu-plataforman aurkitu ahal izango dituzu.

Hautaketa hau ixteko, hona Mariama Bà-ren Hain gutun luzea, gaztelaniaz, frantsesez zein euskaraz; Las desventuras del joven Werther Goethek idatzia ; Vasili Grossman egile errusiar handiaren bi liburu dira era hautaketan Vida y destino eta Una vida entera; El síndrome de Chejov , Miguel Angek Muñozek idatzia; Querido Diego te abraza Quiela, Elena Poniatowskak idatzia eta askenik injustiziaren kontrako aldarria. J’accuse , Nik Salatzen dut  liburuaz ari naiz: Emile Zola idazlearen liburuan, garai hartako Frantzian, Alfred Dreyfus kapitainaren kontrako antisemitismoa salatu zuen, froga faltsuek eramanda, Dreyfusek gerra-kontseilu bat jasan behar izan baitzuen, judua zela eta. Kazetariak, idazleak, pertsonak, oro har, behar ditugu, altxa daitezen eta, gezurraren aurrean, “jar dezagun egia martxan” esan dezaten. Dreyfus birgaitua izan zen.

Post honetan, Chejov versus Shakespeare proiektuaren ia liburu guztiak azaldu dizkizuet, baina 2016an aurrerago, gainontzeko proiektuetako liburuez hitz egingo dizuet.

Gure hiriburutzari egin zaion kritika bat hiriburu kontzeptuala izatea da eta, ia ezinezko dirudiela atzeman ezin diren gai eta kontzeptu zabalak murriztea, adibidez, bakea, gerra, bizikidetza, besteen errespetua, desberdinaren errespetua, zubiak eraikitzea

Hiriburutza honetarako irakurgaien hautaketa ere eztabaidagarria da. Badakigu asko falta direla, denak ez daudela, baina daudenak liburu bikainak dira, liburu-dendariek, liburuzainek eta argitaratzaileek hautatuak. Horietako libururen bat irakurtzea bada lorpen txiki-handi bat. Gainera, irakurgaiek beste irakurgai batzuei buruz hitz eginarazten digute eta, horrenbestez, “herritarren partaidetza” eztabaidagarri hori nahi dugu, gure erabiltzaileen konplizitatea, urte honetan handitzen joan eta 2016 liburutegia osatu ahal izatea.

Liburutegi-txartela beste edozein identitate-agiri baino garrantzitsuagotzat daukatenentzako proposamenak dira.

Hiriburutzaren “2016 irakurketa“ proiektua hainbat jarduerarekin osatuko da, adibidez, “Donostiako literatur mapa”. Kale-mapa horretan, gure hirian gertatzen diren eleberriak bilduko dira, baita liburu-denden eta liburutegien helbideak, eta donostiar egileak. Gainera, liburu-denden biltzar bat egingo dugu maiatzean eta, bertan, omenez jantzitako liburu-dendari eta liburu-dendak izango dira; bukatzeko, idazleen arteko elkarrizketak egingo ditugu, ikuspegi literario desberdina dutenen arteko elkarrizketak. Suspenseari lekua utzi behar zaionez, ez dizuet detaile gehiagorik emango.

Eta zuek zein aukeratzen duzue Shakespeare edo Chejov? 2016ko zerrendan ez dago Shakespeare baina irakurri ezazue. E-liburutegian dituzue hamahiru liburu.

Fikzioaren izterrakYo acuso /Emile ZolaIrakurketa 2016 apalategia

DSS2016 AmaranC01581 (3)

De Nobel a novel

Aqui y ahora0001

escanearParadero desconocidoChejov

11

Abe / 2015

Liburutegia paradisu gisa

Autorea:

Treinta escritores que fueron bibliotecarios

Historian zehar idazle garrantzitsu asko liburutegietako zuzendari izan dira. Errege Liburutegiko edo Liburutegi Nazionaleko zuzendari izatea, kasu batzuetan, jada ospetsu bihurtutako idazlearentzako saria zen.  Beste batzuetan liburuzain gisa lan egitea beharrezkoa zen bizitzeko. Idaztetik bizitzea ez da erraza izan, ez iraganean, ezta gaur egun ere.

Granadako Unibertsitateko Angel Esteban literatura hispanoamerikarreko katedradunak bere liburuariEl escritor en su paraíso (Idazlea bere paradisuan) izenburua ipini dio. Bertan, hogeita hamar idazle ospetsuk liburutegiarekin izan duten lotura aipatzen digu.  Idazle batentzako, batez ere iraganean, liburutegian lan egitea ia paradisuan egotea bezala zen. Haietako askok lana idazle bihurtzeko erabiltzen zuten eta asko irakurtzen zuten. Ohitura horretatik datorkigu gaur egungo liburuzainei ospe txar hori; izan ere, gizarteak oro har uste du lanorduak irakurtzeko erabiltzen ditugula.

Idazle liburuzain batzuek bokazioa zuten eta, idazteaz gain, euren herrialdeetako liburutegi-sistemak antolatu zituzten, katalogoak osatu zituzten, liburutegien sorrera sustatu zuten, literaturako hitzaldi eta solasaldietan hartu zuten parte, bibliografiak idatzi zituzten, liburuak erosiz bildumak osatu zituzten, kudeaketa-lanak egin zituzten…  Beste batzuek euren idazle sena garatu zuten batez ere, baina guztiak irakurle handiak eta liburuen zale amorratuak izan ziren.

Angel Estebanek zein idazle aukeratu ditu?

Estatu Batuetatik, bakar bat aukeratu du. Liburutegi publikoa sortu zen herrialdetik Stephen King dugu. Idazle gisa arrakasta lortu aurretik, Stephen Kingek lana egin behar izan zuen unibertsitatera joan ahal izateko, eta Maineko unibertsitateko liburuzaina izan zen.

Hego Amerikan liburutegi nazionaletako zuzendari izan ziren idazle ospetsu asko ditugu:  Reinaldo Arenas, liburuzaina Kuban; Jose Vasconcelos Mexikoko Liburutegi Nazionalaren sortzailea eta sustatzailea –gaur egun liburutegiak bere izena darama–;  Jorge Luis Borges eta Paul Groussac Argentinako Liburutegi Nazionaleko zuzendari izan ziren; Ruben Dariok garai batean Managuako Liburutegi Nazionalean lan egin zuen; Mario Vargas Llosa, Limako Klub Nazionaleko liburuzaina izan zen;  Martin Luis Guzman iraultzailea eta liburuzaina Mexikon; Juan Carlos Onetti, Montevideoko udal-intendentziako arteen eta letren dibisioko liburutegietako zuzendaria; gainera, erbesteratu zenean Madrilgo liburutegi publikoak asko erabili zituen; eta azkenik, Ricardo Palma Peruko Liburutegi Nazionaleko zuzendaria. Liburuzain eskale ezizena ipini zioten, bere literatura-ospea hainbat pertsona famaturi liburutegirako dirua eskatzeko erabili zuelako. Guztiak bat datoz Borgesen esaldi honekin: “Pertsona ez da idazten duenagatik, irakurri duenagatik baizik”

Ingalaterran Lewis Carroll –Aliceren abenturak lurralde miresgarrian ipuinaren egilea– eta Robert Burton –bere lanpostua bere eskuetara heltzen zen guztia irakurtzeko erabiltzen zuen idazleetako bat– aurkituko ditugu.

Italian Giacomo Casanova, alajaina. Guztiok dakigu emakume asko limurtu zituela. Liburuan dio zehatz-mehatz ehun eta hogeita bi emakume izan zirela, baina gutxik dakigu horretaz gain Bohemia-n Dux-eko liburutegiko liburuzaina izan zela eta nobelak, poesiak eta libeloak idatzi zituela.

Espainian Benito Arias Montano, Escorialeko liburuzaina; Leandro Fernandez de Moratin, Errege Liburutegiko zuzendaria; Bartolome Jose Gallardo, bibliografoa eta liburuzaina; Juan Eugenio Hartzenbusch, “Los amantes de Teruel” lan ezagunaren egile izan zen poeta erromantikoa, Liburutegi Nazionaleko zuzendaria ere izan zen, ebanista izateaz gain. Liburutegi Nazionaleko zuzendari ere izan zen Rosa Regas-ek anekdota gisa kontatzen du Hartzenbuschek berak fabrikatu zuen mahaia bere bulegora eraman zuela; Marcelino Menendez Pelayo, bere liburutegi osoa Santanderko udalari utzi ziona; eta Eugenio d´Ors, Kataluniako lau probintzietako mankomunitateko liburutegi herrikoien sortzailea, bibliotekonomiako fakultateen sustatzailea, mailegu-zerbitzuaren sustatzailea, arauen idazlea eta abar.  Oposaketa bateko gaien artean Espainian liburutegien eta liburuaren historia ikasi dugunok ezagutzen ditugu gutxi gorabehera.

Frantziatik hauek aukeratu ditu: Georges Bataille, “Ecole des Chartes” ezagunean bibliotekonomia eta artxibistika ikasi zituen;  Georges Perec, liburuzain bitxia; Charles Perrault, Louvre-ko liburuzaina; eta Marcel Proust, liburuzain dandy-a.

Alemaniatik,  Austriatik eta Suediatik:  Johann Wolfgang von Goethe, Weimar-eko liburuzaina izan zen; Jacob Grimm eta Wilhelm Grimm liburuzainak eta haurren literatura alemanaren ikerlariak;  Johann Christian Friedrich Holderlin, liburuzaina bi urtez bakarrik –1804tik 1806ra– Bad Homburg hiri alemanean; eta  Rober Musil, –honek ez zuen gozatu Vienako Technische Hochschule-ko liburuzain lanarekin–.  Lana aspergarria eta beti berdina zela iruditzen zitzaion. “Ezaugarririk gabeko gizona” nobela ezagunaren egileak liburuzain gisa lan egin baino nahiago zuen idatzi. Suediatik August Strindberg.

Errusiatik bakar bat aukeratu du:  Alexandr Solzhenitsyn. Liburuzaina izan zen, baina horren aurretik Lubianka-ko kontzentrazio-esparrutik bizirik atera zen, liburuei eta hango liburutegiari esker. Bertako liburuzainez ez du oso ondo hitz egiten, baina… “Liburutegia Lubiankaren apaingarria zen. Hori bai, liburuzaina nazkagarria zen. Neska ilehoria zen zaldi-itxurako gorpuzkerarekin, eta ahal zuen guztia egiten zuen itsusia egoteko Baina harrigarriena zen liburuak hartzera etortzen ginenean, hamar egunetik behin! gure aginduei jaramon egiten ziela”

“Jaungoikoak poeta egin ninduen, eta ni liburuzain egin nintzen”

Eta idazle liburuzain hauek aipatzen amaitzeko, liburuko emakume idazle eta liburuzain bakarraren inguruan pixka bat gehiago luzatuko naiz.

Gaur egun liburutegietan batez ere emakumeek lan egiten badute ere, aurreko mendeetan lanbide hau gizonezkoena zen. XIX. eta XX. mendeak heldu arte ere itxaron behar da literaturaren munduan emakume idazleek euren lekua egiten hasteko.

Baina generoari lotutako aipamen hau alde batera utzita, ez naiz kuotazalea; poesiaren barruan eta liburuzain-lanbidearen barruan Gloria Fuertesek lekua bere merituengatik dauka . “Todo asusta ” bere poema-liburuan honakoa idatzi zuen: “Jaungoikoak poeta egin ninduen, eta ni liburuzain egin nintzen”

Beti hobe da nagusi bat baino liburu bat edukitzea

Gloria Fuertes jada 1958an egin zen ezagun “Poemas de suburbio” lanarekin, eta “Chicas” aldizkariaren ohiko kolaboratzaile izan zen. Beste emakume-talde batekin batera, paper handiagoa aldarrikatzen zuen gizarte frankistan. Gloria liburuzain egin zen dirua behar zuelako.

Madrileko Miguel Angel kaleko Nazioarteko Institutuan ingelesa eta blibliotekonomia ikasi zituen, eta ikasketak amaitu ondoren, Institututik hurbil zegoen liburutegi batean aurkitu zuen lana.

Bulego batean –ez zuen batere gustukoa lekua– lan egitetik bere nagusiak liburuak ziren leku batera pasatu zen lan egitera. Ironiaz hau aipatzen zuen: “Beti hobe da nagusi bat baino liburu bat edukitzea”.

Irakurleei liburuak gomendatuz liburuzain gisa lan egin zuen garaia oso zoriontsua izan zen beretzat. Auzoko jende asko maiz hurbiltzen zen liburutegira eta Gloria erakundearen aurpegi atsegina zen. Ez zen liburuak gomendatzera eta inork eraman ez zitzan zaintzera mugatzen, baizik eta bere ohiko sinpatiarekin liburuen boterearekiko sentitzen zuen berotasuna helarazten zuen. Bilerak eta solasaldiak sustatzen zituen, eta liburuekiko zuen zaletasuna erakunde osoari kutsatu zion.

Phyllis Turnbull-en laguna

Phyllis Turnbull Nazioarteko Institutuko irakasle iparramerikarra bere laguna izan zen 1971n hil zen arte.

Phyllisek bere lagunari Fullbright  beka lortu zion. Beka horri esker Estatu Batuetako unibertsitateetan gaztelaniako eskolak eman ahal izan zituen. Gloriak unibertsitate mailakoak ez ziren bibliotekonomiako ikasketak egin zituen, eta horren inguruan ironiaz hau zioen: “Unibertsitatean sartu naizen lehen aldian bertan eskolak emateko da”. Oso pertsona apala izan zen beti.

Hortaz, liburuzain izan ondoren Pensylvania eta Virginiako unibertsitateetan irakasle izan zen. Ameriketako unibertsitateetako liburutegiek harritu zuten gehien. “College haiek berehala eskuratzeko moduko liburu pila zituzten, lan berriak gastuei erreparatu gabe erosten zituzten, profesionaltasunez eta errespetuz zaintzen zituzten, eta sailkapenean zein maileguan oso antolakuntza-sistema modernoa zuten”. Hirurogeiko hamarkadan egon zen unibertsitatean irakasle.

Aitorpenen garaia

Estatu Batuetatik Espainiara itzuli zenean Institutuan irakasle gisa lan egiten jarraitu zuen, baina beti liburutegiari lotuta, haurrei liburutegiekiko zaletasuna helarazi nahi zielako. 1965ean Gipuzkoa Saria jaso zuen “Ni tiro, ni veneno, ni navaja” liburuarengatik, eta Lazarillo saria “Cangura para todos” ipuin-liburuarengatik. Hirurogeita hamarreko hamarkadatik aurrera literaturatik bizi ahal izan zen. Hirurogeiko hamarkadan jaiotakoetatik nork ez ditu ezagutzen “Un globo, dos globos, tres globos” eta “La cometa blanca” telebistako programak? Gloriak bertako gidoietan hartu zuen parte.

Bere poesia-lanez gain, Gloria Fuertes liburutegiak sortzeko egindako lanarengatik eta bere obraren garrantzi pedagogikoagatik da ezaguna. Irakurzaletasuna haurrengana heltzeko ardura handia sentitzen zuen. Haurren nagusi bakarrak ere liburuak izan zitezen nahi zuen. Horregatik Barajas-ko gaztetxoentzako zentro eta liburutegi publikoak idazlea omendu du haur-aretoari bere izena ezarriz, eta horregatik zenbait ikastetxek bere izena daramate. Gerraostean Espainia bezalako pobreziaz betetako herrialde batean Gloria analfabetismoaren aurka borrokatzen hasi zen; zeregin horretan, bere dirua eta liburuak oparitzera heldu zen.

Duela gutxi arte, Liburutegi Nazionaleko  zuzendaria idazlea izaten zen. Hala ere, liburutegietako zuzendariak, oro har, jada ez dira pertsona ezagunak. Unibertsitateetan bibliotekonomiaren irakaskuntzak lan hau “profesionalizatu” du. Liburuzain-lana liburuak irakurtzearekin lotzen zuen topiko hori ere apurtu da. Zenbait kasutan, eta hori kezkagarriagoa da, gutxi irakurtzen duten liburuzainak daude. Liburuzain-lanbidearen etorkizuna enigma bat da. Gaur egun fakultateetan zer irakatsi behar da?

Liburua pasadizo interesgarriz betea dago. Estilo arinean idatzita dago. Kapitulu bakar bat edo guztiak irakur daitezke. Ez bakarrik gure lanbiderako, baita liburutegia zer izan den eta idazle asko bertan lan eginez paradisuan zergatik sentitu ziren ere hobeto ulertzeko ezinbestekoa da