28

Uzt / 2015

Kontuz kolono digitalekin

Autorea:

Elogio del papelRoberto Casatik “ Goratzarrea paperari izenburua, eta ” Kolonialismo digitalaren
kontra” azpititulua duen liburua idatzi du.

Roberto Casati filosofo eta pentsalaria da eta Pariseko CNRSaren zuzendaria da ( Centre National de la Recherche Scientifique). Bere currículuma ezagututa, entzun eta kontuan hartzeko iritziak ematen dituela esango nuke, nahiz eta kolono digitalek, betiko moduan, zaharkituriko eta jaitotzez analogiko den pertsona baten iritziak direla sinerarazi nahi.

Casatik, liburuan, gizarte digitalean sortzen diren arazo asko aztertzen ditu; eta guztiak garrantzitsuak dira.

Liburuaren sarreran, Casatik zenbait auzi azaleratzen ditu. Horietako lehenengoa da: irakurketa paperean ala pantailan?. Hitzez hitz berak dioena idatziko dut: “ Banaketa kate erraldoiek ( Apple, Amazon, Google…) hiperadimentsuak eta nekaezinak diren robot hordak dituzte. Haiek guk eta beste guztiek irakurtzen duguna irakurtzen dute eta zer irakurri aholkatzen digute; gure etxe eta eskolatan sartzen dira, dena kolonializatuz; ohiko ditugun ordenagailuen itxura dute, baina bene-benetan, zer dira? Bada, megastoreen erakuslehio erraldoiak erosle konpultsiboen bila.

Aurkezten digun bigarren auzia da kolonialismo digitalari buruzkoa. Liburutegien munduan dagoeneko ohikoa da “jaiotzez digitala” términoa erabiltzea.  Marc Prenskyk sortutako kontzeptua da.

Baina, nik neuk behintzat, ez nuen orain arte aurkitu kolononialismo digitalari buruz hain argi aritzen zen libururik. Ezagutzen nuen, bai, baita irakurri ere, Jaron Lainerren ” Artalde digitala”, eta erosi berri dut bere azken liburua “ Norenpean dago munduaren kontrola? Baina, Lainer Silicon Valey-ko ernegaritzat dute gehienek.
 Zein dira kolono digitalak?

Kolonialismo digitala printzipio xume batean oinarritzen den ideologia da: Egiterik baduzu, egin behar duzu”. Hau da, edozein jarduerak eremu digitalera migratzerik badu, migratu behar du. Kolono digitalek eskura dituzten baliabide guztiak erabiliko dituzte gure bizitzako arlo guztiak digitalizatzeko: aisia, irakurketa, hezkuntza, aholkularitza, planifikazioa, komunikazioa, eraikuntza, medikuntza… Guztiak digitala izan behar du haientzat.

Eta, haiei aurre egiten dieten guztiak,” ludista”  kategorian sailkatzen dituzte. Makinen suntsitzailetzat hartzen dituzte; dagokien garaian bizitzen ez dakitela diote. Kolono digitalek ez dute eztabaida edo debatea ere onartzen.

Casatik mundu digitalera migratzea derrigorrezkoa ez dela baieztatzeari egiten dio. Ez da nahikoa, adibidez, liburu digitalek funtzionatzen dutela frogatzeak, eremu guztietan
eta euskarri unibertsal bezala, irakurketarako eta eskolarako liburu elektronikoa inposatzea. Kolono digital ez izateak ez du ekartzen digitalizazioaren kontra  egotea. Ez horixe, erabat absurdoa litzateke; elektrizitatearen aurka egotea bezalaxe. Autoreak oso argi adierazten du hori: ez dio alergiarik digitalizazioari. Berak, hain zuzen, teknologia berriak erabiliz ibilbide akademikoak diseinatzen ditu. Baina, uste du kasuan kasuko aztertu behar dela migrazioa egiteko ala ez egiteko.

Adibidez, argazkigintza liberatu da eta ikus-oharrak hartzeko baliabide bat bihurtu da. Baina, bozka elektronikoak, aldiz, giza kontrol arriskua dakar; ondorioz, debekatu beharko litzateke?

Beste adibide batzuk ere ematen ditu. Geolokalizazioak aukera handiak ematen ditu, baina, era berean, arriskuak dakartza norbanakoaren ziurtasunerako. Izan al daiteke agresio politiko edo komertziala ere?

Tekonologia berriak onuragarriak direla hezkuntzan ez dago frogatua. Ikerketa sakonak  egingabe daude. Eskolan erresistentzia pixka bat egitea komeni dela dio Roberto Casatik.
2015eko maiatzaren 31ko Semanalean aurkitu nuen bitxikeria bat: ” Algoritmoaren tirania” . Artikulu horretan hiru pertsonaia ospetsuk mundu digitala kritikatzen dute. Lehenago aipatu dudan Jaron Lainer da horietako bat, eta besteak dira: europar politikaria den Margrethe Vestager, eta David Eggers idazlea. Vestager Googlen kontra aritzen da, eta Eggers-ek pribatutasuna galtzeko arriskua gogorarazten digu. bere nobelan.

Liburuzainek ezagutarazi behar ditugu gizarte digitalaren ahots kritikoak.  Interneteko handiek (Google, Amazon, Silicon Valley…) agindu ziguten Arkadia zoriontsua izango zela  gizarte digitala. Errealitatean horren ordez kontrola, desberdintasuna eta langabezia ekartzen ari baita, maiz, mundu digital horrek. Horri aurre egiteko, eusteko, irakurtzea beharrezkoa da, asko irakurtzea ; baita entzutea ere.

28

Ots / 2013

Zure pribatutasuna babestu

Autorea:

Libro Dieta digital Jordi RomanachGaur egun, badago idazle, pentsalari, kazetari…zenbait liburuzain ere, teknologia
berrien aldekoak direnak, baina era berean, hauen erabilera txarrari buruzko hausnarketa egitea edo arreta piztea gura dutenak. Pantailarekiko menpekotasunez ohartarazi nahi gaituzte. Pribatutasuna zaintzeko beharrez erne egoteko esaten digute.
Hor ditugu hor, sare sozialen guruak gure pribatutasuna xurgatzeko prest.

Ez gaitezen xinpleak izan,  esan bezala, ohar hauek ez dagozkigu teknologia berrien aurka dagoen jendearengandik, ez, baizik eta gizarte digitalak dakarren aldaketa handiaz pentsaraztera bideratu nahi gaituen jendearengandik. Pentsalari hauek bizitzeko eraz, elkarbizitzaz, gizakien arteko komunikazioaz hausnartzen dira.
Horregatik, nire ustez, kontuan hartu behar ditugu, irakurri behar ditugu.

Egun, Interneten, guruek izen-abizen ezagunak dituzte: Mark Zuckbergerg (Facebook), Sean Parker (Napster), Andrew Mason (Groupon), Dick Costolo (Feeburner), Reid Hoffman (Linkedin), Ben Silbermann (Pinterest), Sergey Brin (Google) o Larry Page  (Google); eta, nola ez sendu berria dugun Steve Jobs (Apple). Bada, hauek guztiek ederki asko babesten dute haien pribatutasuna, antza. Adibidez, 14.000.000 lagun dituen Zuckbergergek ez zuen bere ezkontzaren berririk eman;  eta ospetsua da bere esaldi hau: “ Pribatutasuna zaharkiturik dago”.

DIETA DIGITALA

Aurreko post batean Lanieren artalde digitalari buruz aritu nitzaizuen. Oraingo honetan, informazio zientziatan lizentziatua den Jordi Romañach-en ” Dieta digitala” aholkatzen dizuet. Autoreak pribatutasuna gordetzeko beharra aldarrikatzen du. Guruak ez direla diruditena dio; eta bizitza birtualak ez duela bizitza erreala ordezkatu behar.

Liburu honek esnarazi nahi gaitu: ohartarazi: zertarako erabiltzen ditugu pantailak?
Zertarako umeek sare sozialak. Mugikorrak itzaltzen dituzu bileretan? Ala jende artean ere, kafea hartzen, mugikorrean idazten aritzen den gaizki hezitutako horietakoa bihurtu zara?

AIPU INTERESGARRIAK

Liburu honetatik hainbat aipu aukeratu ditut: Umberto Ecok esan zuen : Internetekiko itsukeriak monstruoak sortzen ditu. (29.0rr)

Banakakoaren informazioa XXI.mendeko lehengai nagusia da; eta, sare sozialen jabeen
apetarik garrantzitsuenetarikoa hura eskuratzea. (36 orr. )Nerabeek ez dute hori sinistu
nahi.

Etorkizunean luxu hutsa izango da pribatutasuna. (99. orr)

Zenbat eta gehiago partekatu, orduan eta bakartiago ote gaude? Beste era batera
esanda: konexio handiagok zoriontasun txikiago dakar?  (121. orr.)

Helburua ez da sare sozialei uko egitea; dagoeneko hemen ditugu. Baina, urruntasunak , nolabaiteko dietak ez, ligukela kalterik egingo esan nahi digute.

Liburuzain gisa badugu zer egiterik. Guraso eta umeei sare sozialak egoki erabiltzen irakas diezaiekegu. Liburutegietan Internet eskaintzen hasi ginenean 1999.urtea zen, gurasoei banatu genizkien informazio orri batzuk, zenbait aholku emanez: beti semealabekin egoteko sarean sartzean, datu pertsonalik ez emateko inoiz… etab.
Gaur egun, inoiz baino garrantzitsuagotzat jotzen dut liburutegietan umeei sareen erabilerari buruzko aholkuak ematea. Gure eginkizuna da ere, gurasoak formatzea. Ondo informatuak egon behar dute, adi egoteko arriskuen aurrean eta bere umeei laguntzeko eta aholkatzeko.

Aholku hauek guztiak oinarrizkoak dira, eta begibistakoak batzuentzat. Baina, taldeak presio handia egiten du, eta ez dizkie gauzak errazten beste era batera hezitu nahi duten gurasoei.

Aholkuak : umeak dituzuen helduentzat.

Lagundu eta bideratu zure seme-alabak sarean dabiltzanean, oso medio egokia izan baitaiteke giza baloreak ikasteko.

Ez baimendu sarrera Facebooken 13 urte bete aurretik. Ez dira modernoagoak edo “enrrollatuagoak” baimena ematen dutenak.

Ez eskegi zure seme-alaben argazkirik, ezta haietaz hitz egin ere, zeure kontu pribatuetan. Egunen batean damu zaitezke.

Ez ahaztu ez dela ezinbestekoa seme-alabei oparitzea tablet-ak bost urte bete aurretik; ezta mugikorrak hamabi urte baino lehen; edota bideojoku eta kontsolak katuka dabiltzanean.

Egia esan, Jordi Romanach bezalako autoreek ez naute ni limurtu behar, ezta nire belaunaldia ere. Jaiotzez digitalak direnek erabaki beharko dute ea benetan pribatutasuna zaharkitua deritzoten, ala ez.